สมบัติของสารละลายกรด - เบส สารละลา

สมบัติของสารละลายกรด - เบส
สารละลายต่าง ๆ ที่ใช้ในชีวิตประจำวันแต่ละชนิดจะมีสมบัติแตกต่างกัน มีทั้งชนิดที่มีฤทธิ์กัดกร่อนหรือที่เรียกว่า มีสมบัติเป็นกรด และชนิดที่มีสมบัติเป็นเบส สารบางชนิดเป็นอันตราย แต่บางชนิดสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ สมบัติของสารละลายกรด-เบส จึงเป็นเกณฑ์อีกประเภทหนึ่งที่นักวิทยาศาสตร์นำมาใช้ในการจำแนกประเภทของสาร
สารละลายกรด
กรด หมายถึง สารประกอบที่มีธาตุไฮโดรเจนเป็นองค์ประกอบ เมื่อละลายน้ำแล้วสามารถแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออน ( H+ )
สมบัติของสารละลายกรด
1. กรดทุกชนิดมีรสเปรี้ยว
2. เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีน้ำเงินเป็นสีแดง (มีค่า pH น้อยกว่า 7)
3. ทำปฏิกิริยากับโลหะ เช่น สังกะสี ทองแดง แมกนีเซียม อะลูมิเนียม จะได้ฟองแก๊สไฮโดรเจนออกมา
4. กรดมีสมบัติกัดกร่อนโลหะ หินปูน เนื้อเยื่อของร่างกาย
5. กรดทำปฏิกิริยากับหินปูนซึ่งเป็นสารประกอบของแคลเซียมคาร์บอเนต จะได้แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
6. สารละลายกรดทุกชนิดนำไฟฟ้าได้ดี
7. ทำปฏิกิริยากับเบสได้เกลือและน้ำ
ประเภทของสารละลายกรด
สารละลายกรดแบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่
1. กรดอินทรีย์ (Organic acid) เป็นกรดที่ได้จากธรรมชาติ จากสิ่งมีชีวิต เช่น
- กรดแอซิติก (acetic acid) หรือกรดน้ำส้ม ได้จากการหมักแป้งหรือน้ำตาลโดยใช้จุลินทรีย์ ซึ่งนิยมใช้ในการผลิตน้ำส้มสายชู
- กรดซิตริก (citric acid) หรือกรดมะนาว เป็นกรดที่อยู่ในผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น ส้ม มะนาว
- กรดแอสคอร์บิก (ascorbic acid) หรือวิตามินซี มีอยู่ในผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว
- กรดอะมิโน (amino acid) เป็นกรดที่ใช้สร้างโปรตีน มักพบในเนื้อสัตว์ ผลไม้เปลือกแข็ง หรือพืชตระกูลถั่ว
2. กรดอนินทรีย์ เป็นกรดที่ได้จากแร่ธาตุ จึงอาจเรียกว่ากรดแร่ก็ได้ มีความสามารถในการกัดกร่อนสูง ถ้าถูกผิวหนังหรือเนื้อเยื่อของร่างกายจะทำให้ไหม้ แสบ หรือมีผื่นคัน ตัวอย่างเช่น
- กรดไฮโดรคลอริก (hydrochloric acid) หรือกรดเกลือ
- กรดไนตริก (nitric acid) หรือกรดดินประสิว
- กรดคาร์บอนิก (carbonic acid) หรือกรดหินปูน
- กรดซัลฟิวริก (sulfuric acid) หรือกรดกำมะถัน
3.สารละลายกรดที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ตัวอย่างสารละลายกรดในชีวิตประจำวันและในสิ่งแวดล้อม มีดังต่อไป
- กรดทาร์ทาริก (tartaric acid) [C4H4O4] พบในมะขามป้อม ฝรั่ง
- กรดแอซิติก (acetic acid) [CH3COOH] ใช้ในการผลิตน้ำส้มสายชู
- กรดซิตริก (citric acid) [C6H8O7] เป็นกรดที่อยู่ในผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น ส้ม มะนาว
- กรดแอสคอร์บิก (ascorbic acid) [C6H8O6] มีอยู่ในผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว วิตามิน C
- กรดอะมิโน (amino acid) เป็นกรดที่ใช้สร้างโปรตีน มักพบในเนื้อสัตว์ ผลไม้
- กรดซัลฟิวริก (sulfuric acid) [H2SO4] ทำปุ๋ยเคมี
- กรดโบริก (boric acid) [H3BO3] ยาฆ่าเชื้อโรค , น้ำยาล้างตา
- กรดไฮโดรคลอริก (hydrochloric acid) [HCl] น้ำยาล้างสุขภัณฑ์
- กรดออกซาลิก (oxalic acid) [H2C2O2] กำจัดรอยเปื้อนสนิม
- กรดคาร์บอนิก (carbonic acid) [H2CO3] เป็นส่วนประกอบของน้ำอัดลม
สารละลายเบส
เบส คือ สารประกอบที่ทำปฏิกิริยากับกรด แล้วได้เกลือกับน้ำจะสามารถแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน (OH-) เบสทุกชนิดจะมีรสฝาด
สมบัติของสารละลายเบส
1. เบสทุกชนิดมีรสฝาดหรือเฝื่อน
2. เปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีแดงเป็นสีน้ำเงิน (มีค่า pH มากกว่า 7)
3. ทำปฏิกิริยากับน้ำมันพืช หรือน้ำมันหมู จะได้สารละลายที่มีฟองคล้ายสบู่
4. ทำปฏิกิริยากับแอมโมเนียไนเตรตจะได้แก๊สที่มีกลิ่นฉุนของแอมโมเนีย
5. สามารถกัดกร่อนโลหะ อะลูมิเนียมและสังกะสี และมีฟองแก๊สเกิดขึ้น
7. ทำปฏิกิริยากับกรดได้เกลือและน้ำ
ประเภทของเบส
ตัวอย่างสารละลายเบสในชีวิตประจำวันและสิ่งแวดล้อม มีดังต่อไปนี้
1. สารประเภททำความสะอาด
- โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) ใช้ทำสบู่
- แอมโมเนีย (CH3) น้ำยาล้างกระจก,น้ำยาปรับผ้านุ่ม
- โซเดียมคาร์บอเนต (Na2CO3) อุตสาหกรรมผงซักฟอก
2. สารปรุงแต่งอาหาร
- โซเดียมไฮดรอกไซด (NaOH) ทำผงชูรส
- โซเดียมไบคาร์บอเนต (NaHCO3) ทำขนม
3. สารที่ใช้ทางการเกษตร ได้แก่ ปุ๋ย
- ยูเรีย [CO(NH2)2] ใช้ทำปุ๋ย
- แคลเซียมไฮดรอกไซด์ [Ca(OH)2] แก้ดินเปรี้ยว
4. ยารักษาโรค
- NH3(NH4 )2CO3 แก้เป็นลม
- แคลเซียมไฮดรอกไซด์ [ Ca(OH)2] ลดกรดในกระเพาะอาหาร
- แมกนีเซียมไฮดรอกไซด [ Mg(OH)2] ลดกรดในกระเพาะอาหาร , ยาถ่าย
การตรวจสอบสารละลายกรด – เบส
สารละลายกรด - เบส ส่วนมากจะเป็นสารละลายที่ใส ไม่มีสีจึงไม่สามารถแยกออกจากกันด้วยตาได้ ส่วนมากเป็นสารที่เป็นอันตราย เพราะมีฤทธิ์กัดกร่อนเนื้อเยื่อของร่างกาย จึงไม่สามารถทดสอบด้วยการชิมหรือสัมผัสได้ แต่เรามีวิธีทดสอบได้โดยใช้อินดิเคเตอร์ ซึ่งมีอยู่หลายชนิด ดังนี้

สารละลายลิตมัส
สารละลายลิตมัส ทำจากสิ่งมีชีวิตพวกไลเคนส์ ตัวสารละลายมีสีม่วง เมื่อหยดลิตมัสลงในสารละลายที่เป็นกรดจะเปลี่ยนเป็นสีแดง ถ้าหยดลงใน
สารละลายที่เป็นเบสจะได้สีน้ำเงินนอกจากสารละลายลิตมัสแล้วยังมีกระดาษลิตมัสซึ่งมี 2 สี คือ สีแดง กับสีน้ำเงิน ถ้านำกระดาษลิตมัสสีน้ำเงินจุ่มลงในสารละลายกรด กระดาษลิตมัส จะเปลี่ยนสีจากสีน้ำเงินเป็นสีแดงและเมื่อจุ่มกระดาษลิตมัสสีแดงลงในสารละลายเบสจะเปลี่ยนสีจากสีแดงเป็นสีน้ำเงิน
ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์
อินดิเคเตอร์แบบลิตมัสจะบอกได้แต่เพียงว่าสารละลายใดเป็นกรด - เบส หรือเป็นกลางเท่านั้น ไม่สามารถบอกได้ว่าสารชนิดใดมีความเป็นกรด - เบส มากกว่ากัน ถ้าเราต้องการทราบความเป็นกรด - เบส มากหรือน้อยต้องใช้ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์ซึ่งมีอยู่หลายแบบ ดังนี้
1. ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์มีทั้งแบบที่เป็นสารละลายและเป็นกระดาษ ที่อยู่ในรูปสารละลายเป็นกลางจะมีสีเขียว ส่วนที่เป็นกระดาษจะมีสีน้ำตาล ใช้เทียบความเป็นกรด - เบส กับแถบสีซึ่งจะบอกได้แต่เพียงว่าสารใดเป็นกรด - เบส มากน้อยกว่ากัน
2. ยูนิเวอร์ซัลอินดิเคเตอร์แบบใช้วัดค่า pH ได้คร่าว ๆ โดยเทียบสี เช่นสีส้มมีค่า pH อยู่ระหว่าง 3-4 เป็นกรด สีเขียวมีค่า pH = 7 เป็นกลาง สีม่วงมี ค่า pH อยู่ระหว่าง 13-14 เป็นเบส
เครื่องวัดค่า pH (pH meter)
pH meter เป็นเครื่องมือที่ใช้วัดค่า pH ของสารละลาย ซึ่งบอกค่าได้ละเอียดกว่าการตรวจสอบด้วยอินดิเคเตอร์
ต่าง ๆ โดยจะแสดงค่าเป็นตัวเลขที่หน้าปัด และยังสามารถแสดงค่า pH ที่เปลี่ยนไปอย่างต่อเนื่องตลอดเวลาที่เกิดปฏิกิริยา

ผลลัพธ์ (ลาว) 1:

สมบัติ​ของ​สารละลาย​กรด -
ເບດ​ສານ​ລະ​ລາຍ​ຕ່າງ​ປະ ໆ มี​สมบัติ​เป็น​กรด​และ​ชนิด​ที่​มี​สมบัติ​เป็น​เบส​สาร​บาง​ชนิด​เป็น​อันตราย สมบัติ​ของ​สารละลาย​กรด - เบส หมาย​ถึง (H +​) สมบัติ​ของ​สารละลาย​กรด1​. กรด​ทุก​ชนิด​มี​รส​เปรี้ยว2​. (มี​ค่า pH กว่า​น้อย 7​) 3​. ทำ​ปฏิกิริยา​กับ​โลหะ​เช่น​สังกะสี​ทองแดง​แมกนีเซียม​อะลูมิเนียม​จะ​ได้​ฟอง​แก๊ส​ไฮโดรเจน​ออก​มา4​. กรด​มี​สมบัติ​กัดกร่อน​โลหะ​หินปูน​เนื้อเยื่อ​ของ​ร่างกาย5​. จะ​ได้​แก๊ส​คาร์บอนไดออกไซด์6​. สารละลาย​กรด​ทุก​ชนิด​นำ​ไฟฟ้า​ได้​ดี7​. 2 ประเภท ได้แก่1​. กรด​อินทรีย์ (ອາ​ຊິດ​ຊີ​ວະ​) เป็น​กรด​ที่​ได้​จาก​ธรรมชาติ​จาก​สิ่ง​มี​ชีวิต​เช่น- กรด​แอ​ซิ​ติก (ອາ​ຊິດ​້​ໍ​າ​ສົ້ມ​) หรือ​กรด​น้ำส้ม ซึ่ง​นิยม​ใช้​ใน​การ​ผลิต​น้ำส้มสายชู- กรด​ซิ​ต​ริก (ອາ​ຊິດ citric​) หรือ​กรด​มะนาว เช่น​ส้ม​มะนาว- กรด​แอ​ส​คอ​ร์​บิ​ก (ວິ​ຕະ​ມິນ​ຊີ​) หรือ​วิตามิน​ซี​มี​อยู่​ใน​ผล​ไม้​ที่​มี​รส​เปรี้ยว- กรด​อะ​มิ​โน (ອາ​ຊິດ amino​) เป็น​กรด​ที่​ใช้​สร้าง​โปรตีน​มัก​พบ​ใน​เนื้อ​สัตว์​ผล​ไม้​เปลือก แข็ง​หรือ​พืช​ตระกูล​ถั่ว2​. กรด​อ​นิ​นท​รี​ย์​เป็น​กรด​ที่​ได้​จาก​แร่​ธาตุ​จึง​อาจ​เรียก​ว่า​กรด​แร่​ก็ได้​มี​ความ​สามารถ​ใน​การ​กัดกร่อน​สูง แสบ​หรือ​มี​ผื่น​คัน​ตัวอย่าง​เช่น- กรด​ไฮ​โดร​คลอ​ริก (ອາ​ຊິດ hydrochloric​) หรือ​กรดเกลือ- กรด​ไน​ต​ริก (ອາ​ຊິດ nitric​) หรือ​กรด​ดินประสิว- กรด​คา​ร์​บอ​นิ​ก (ອາ​ຊິດ​ກາກ​ບອນ​) หรือ​กรด​หินปูน- กรด​ซั​ล​ฟิ ว​ริก (ກົດ​ກໍາ​ມະ​ຖັນ​) มี​ดัง​ต่อ​ไป- กรด​ทา​ร์​ทา​ริก (ອາ​ຊິດ tartaric​) [C4H4O4​] พบ​ใน​มะขามป้อม​ฝรั่ง- กรด​แอ​ซิ​ติก (ອາ​ຊິດ​້​ໍ​າ​ສົ້ມ​) [CH3COOH​] ใช้​ใน​การ​ผลิต​น้ำส้มสายชู- กรด​ซิ​ต​ริก (ອາ​ຊິດ citric​) [C6H8O7​] เช่น​ส้ม​มะนาว- กรด​แอ​ส​คอ​ร์​บิ​ก (ວິ​ຕະ​ມິນ​ຊີ​) [C6H8O6​] มี​อยู่​ใน​ผล​ไม้​ที่​มี​รส​เปรี้ยว​วิตามิน C - กรด​อะ​มิ​โน (ອາ​ຊິດ amino​) เป็น​กรด​ที่​ใช้​สร้าง​โปรตีน​มัก​พบ​ใน​เนื้อ​สัตว์​ผล ไม้- กรด​ซั​ล​ฟิ​ว​ริก (ອາ​ຊິດ​ຊູນ​ຟູ​ຣິກ​) [H2SO4​] ทำ​ปุ๋ย​เคมี- กรด​โบ​ริก (ອາ​ຊິດ boric​) [H3BO3​] ยา​ฆ่า​เชื้อโรค​, น้ำยา​ล้าง​ตา- กรด​ไฮ​โดร​คลอ​ริก (ອາ​ຊິດ hydrochloric​) [HCl​] น้ำยา ล้าง​สุขภัณฑ์- กรด​ออก​ซา​ลิ​ก (ອາ​ຊິດ oxalic​) [H2C2O2​] กำจัด​รอย​เปื้อน​สนิม- กรด​คา​ร์​บอ​นิ​ก (ອາ​ຊິດ​ກາກ​ບອນ​) [H2CO3​] คือ​สารประกอบ​ที่​ทำ​ปฏิกิริยา​กับ​กรด (ໂອ້ຍ​) เบส​ทุก​ชนิด​มี​รส​ฝาด​หรือ​เฝื่อน2​. (มี​ค่า​มากกว่า pH 7​) 3​. ทำ​ปฏิกิริยา​กับ​น้ำมัน​พืช​หรือ​น้ำมัน​หมู​จะ​ได้​สารละลาย​ที่​มี​ฟอง​คล้าย​สบู่4​. สามารถ​กัดกร่อน​โลหะ​อะลูมิเนียม​และ​สังกะสี​และ​มี​ฟอง​แก๊ส​เกิด​ขึ้น7​. มี​ดัง​ต่อ​ไป​นี้1​. สาร​ประเภท​ทำความ​สะอาด- โซเดียม​ไฮ​ด​รอก​ไซ​ด์ (NaOH​) ใช้​ทำ​สบู่- แอมโมเนีย (CH3​) น้ำยา​ล้าง​กระจก​, น้ำยา​ปรับ​ผ้า​นุ่ม- โซเดียมคาร์บอเนต (Na2CO3​) อุตสาหกรรม​ผงซักฟอก2​. สาร​ปรุง​แต่ง​อาหาร- โซเดียม​ไฮ​ด​รอก​ไซ​ด (NaOH​) ทำ​ผงชูรส- โซเดียม​ไบ​คาร์บอเนต (NaHCO3​) ทำ​ขนม3​. สาร​ที่​ใช้​ทาง​การเกษตร ได้แก่ ปุ๋ย- ยู​เรี​ย [CO (NH2​) 2​] ใช้​ทำ​ปุ๋ย- แคลเซียม​ไฮ​ด​รอก​ไซ​ด์ [Ca (OH​) 2​] แก้​ดินเปรี้ยว4​. ยา​รักษา​โรค- NH3 (NH4​) 2CO3 แก้​เป็น​ลม- แคลเซียม​ไฮ​ด​รอก​ไซ​ด์ [Ca (OH​) 2​] ลด​กรด​ใน​กระเพาะ​อาหาร- แมกนีเซียม​ไฮ​ด​รอก​ไซ​ด [Mg (OH​) 2​] ลด​กรด​ใน​กระเพาะ​อาหาร , ຖ່າຍ​ຢາ​ການ​ທີ່​ກວດ​ສອບ​ສານ​ລະ​ລາຍ​ກົດ - ເບດ​ສານ​ລະ​ລາຍ​ກົດ - เบส​ส่วน​มาก​จะ​เป็น​สารละลาย​ที่​ใส ส่วน​มาก​เป็น​สาร​ที่​เป็น​อันตราย ซึ่ง​มี​อยู่​หลาย​ชนิด ทำ​จาก​สิ่ง​มี​ชีวิต​พวก​ไล​เคน​ส์​ตัว​สารละลาย​มี​สี​ม่วง 2 สี​คือ​สี​แดง​กับ​สีน้ำเงิน กระดาษ​ลิตมัส - เบส​หรือ​เป็นกลาง​เท่านั้น - เบส​มากกว่า​กัน​ถ้า​เรา​ต้องการ​ทราบ​ความ​เป็น​กรด - เบส ดังนี้1​. ส่วน​ที่​เป็น​กระดาษ​จะ​มี​สี​น้ำตาล​ใช้​เทียบ​ความ​เป็น​กรด - เบส - เบส​มาก​น้อย​กว่า​กัน2​. pH ได้​คร่าว ๆ โดย​เทียบ​สี​เช่น​สี​ส้ม​มี​ค่า pH อยู่​ระหว่าง 3-4 เป็น​กรด​สี​เขียว​มี​ค่า pH = 7 เป็นกลาง​สี​ม่วง​มี​ค่า pH อยู่​ระหว่าง 13-14 ເບດ​ເປັນ​ເຄື່ອງ​ມື​ວັດ​ຄ່າ pH (pH ແມັດ​) ແມັດ pH เป็น​เครื่องมือ​ที่​ใช้​วัด​ค่า pH ของ​สารละลาย ๆ โดย​จะ​แสดง​ค่า​เป็น​ตัวเลข​ที่​หน้าปัด​และ​ยัง​สามารถ​แสดง​ค่า pH