ประคำดีควาย
ประคำดีควาย เป็นไม้ขนาดกลางที่คนโบราณนิยมนำผลมาใช้ประโยชน์ในด้านสมุนไพร อาทิ ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ ยาสระผม บำรุงผมให้ดกดำ ยาฆ่าเหา ฆ่าเชื้อราบนหนังศีรษะ เป็นต้น
สมุนไพรมะคำดีควายหรือ ประคำดีควาย เป็นชื่อของพรรณไม้ 2 ชนิด ในวงศ์วงศ์เงาะ (SAPINDACEAE) ซึ่งทั้งสองชนิดนี้มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์และสรรพคุณทางยาที่คล้ายคลึงกัน (สามารถนำมาใช้แทนกันได้) ได้แก่
ประคำดีควาย ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Sapindus rarak DC.(ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Dittelasma rarak (DC.) Benth. & Hook. f.) มีชื่อสามัญว่า Soap Nut Tree และมีชื่อท้องเรียกในท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ประคำดีควาย (ภาคกลาง), มะซัก ส้มป่อยเทศ (ภาคเหนือ), ชะแซ ซะเหล่เด (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) เป็นต้น ชนิดนี้ใบจะเป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 7-13 คู่
ประคำดีควาย ชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Sapindus trifoliatus L. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Sapindus emarginatus Vahl, Sapindus laurifolius Vahl) มีชื่อสามัญว่า Soapberry Tree และมีชื่อเรียกอื่นว่า “ประคำดีควาย” ชนิดนี้ใบจะเป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อยเพียง 2-4 ใบ (บางข้อมูลว่ามี 4-6 ใบย่อย)
สารเคมีที่พบ
สารเคมีที่พบในผลประคำดีควาย คือ saponin, Emarginatonede, o- Methyl-Saponin, Quercetin, Quercetin-3-a-L-arabofuranoside และ beta– sitosterol เป็นต้น
สารที่สำคัญ คือ saponin เป็นสารประเภท glycoside ที่เป็นสารพวก Steroid หรืออาจเป็น triterpene มีรสเฝื่อน มีคุณสมบัติทำให้เม็ดเลือดแดงแตก เมื่อละลายน้ำ และเขย่า จะทำให้เกิดฟองรูปรวงผึ้ง ทำให้ชาวบ้านชาวบ้านตามชนบทจะนิยมนำผลมาใช้เป็นสารชะล้างแทนสบู่เพื่อชำระล้างร่างกาย สระผม หรือนำไปใช้ซักผ้า ผ้าไหม ผ้าฝ้าย หรือใช้ทำความสะอาดข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น เครื่องเพชร ฯลฯ เพราะผลเมื่อนำมาทุบแล้วจะเกิดฟองคล้ายสบู่ (ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ที่อยู่ในรูปแชมพูสระผม (แชมพูมะคำดีควาย) ครีมนวดผม น้ำยาล้างจาน) สารนี้มีความคงตัวได้นาน และเป็นพิษต่อสัตว์เลือดเย็น เช่น ปลา หอย และแมลงต่างๆ สารนี้เป็นสารสำคัญที่ถูกนำมาใช้ประโยชน์มากมาย มีสรรพคุณฆ่าเชื้อรา แก้โรคชันนะตุ รักษาโรคผิวหนัง บาดแผลได้ และใช้เป็นสารสกัดสำหรับกำจัดแมลงศัตรูพืชชนิดต่างๆ
ประคำดีควาย
ประคำดีควายเป็นไม้ขนาดกลางที่ของคุณคนโบราณนิยมนำผลมาใช้ประโยชน์ในห้างหุ้นส่วนจำกัดด้านสมุนไพรอาทิใช้เป็นยาถ่ายพยาธิยาสระผมบำรุงผมให้ดกดำตั้งขึ้นยาฆ่าเหาฆ่าเชื้อราบนหนังศีรษะเป็นต้น
สมุนไพรมะคำดีควายหรือประคำดีควายเป็นชื่อของพรรณ ไม้ 2 ชนิดในวงศ์วงศ์เงาะ (Sapindaceae) ซึ่งทั้งสองชนิดนี้มีลักษณะทาง พฤกษศาสตร์และสรรพคุณทางยาที่คล้ายคลึงกัน (สามารถนำมาใช้แทนกันได้) ได้แก่
ประคำดีควายชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าได้มะคำดีควายซี. (ชื่อพ้อง วิทยาศาสตร์ Dittelasma rarak (DC.) Benth. & Hook. f.) มีชื่อสามัญว่าสบู่อ่อนนุชต้นไม้และมีชื่อท้องเรียกในท้องถิ่นอื่น ๆ ว่าประคำดีควาย (ภาคกลาง) มะซักส้มป่อยเทศ (ภาคเหนือ), ชะแซซะ เหล่เด (กะเหรี่ยง - แม่ฮ่องสอน) เป็นต้นชนิดนี้ใบจะเป็นใบประกอบ แบบขนนกมีใบย่อย 7-13 คู่
ประคำดีควายชนิดที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่าได้ Sapindus trifoliatus ลิตร (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Sapindus emarginatus Vahl, Sapindus laurifolius Vahl) มีชื่อ สามัญว่า Soapberry ต้นไม้และมีชื่อเรียกอื่นว่า "ประคำดีควาย" ชนิดนี้ใบจะเป็นใบประกอบแบบ ขนนกมีใบย่อยเพียง 2-4 ใบ (บางข้อมูลว่ามีใบย่อย 4-6)
สารเคมีที่พบ
สารเคมีที่พบ ในผลประคำดีควายคือซาโปนิน, Emarginatonede, o- Methyl-saponin, Quercetin, Quercetin-3-aL-arabofuranoside และ beta- sitosterol เป็นต้น
สารที่สำคัญคือซาโปนินเป็นสารประเภท glycoside ที่เป็นสารพวกสเตียรอยหรืออาจเป็น triterpene มีรสเฝื่อนมี คุณสมบัติทำให้เม็ดเลือดแดงแตกเมื่อละลายน้ำ และเขย่าจะทำให้เกิดฟองรูปรวงผึ้งทำให้ชาวบ้านชาวบ้านตามชนบทจะนิยมนำผลมาใช้เป็นสารชะล้างแทนสบู่เพื่อชำระล้างร่างกายสระผมหรือนำไปใช้ซักผ้าผ้าไหมผ้าฝ้าย หรือใช้ทำความสะอาดข้าวของเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่นเครื่องเพชร ฯลฯ เพราะผลเมื่อนำมาทุบแล้วจะเกิดฟองคล้ายสบู่ (ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์ที่อยู่ในรูปแชมพู สระผม (แชมพูมะคำดีควาย) ครีมนวดผมน้ำยาล้างจาน) สารนี้มี ความคงตัวได้นานและเป็นพิษต่อ สัตว์เลือดเย็นเช่นปลาหอยและแมลงต่างๆสารนี้เป็นสารสำคัญที่ถูกนำมาใช้ประโยชน์มากมายมีสรรพคุณฆ่าเชื้อราแก้โรคชันนะตุรักษาโรคผิวหนังบาดแผลได้และใช้เป็นสารสกัดสำหรับกำจัดแมลงศัตรูพืช ชนิดต่างๆ
การแปล กรุณารอสักครู่..
