คำนำ
คู่มือหมอดินอาสา “โครงการพัฒนาหมอดินอาสา ปีงบประมาณ 2557” สถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต 1 เล่มนี้ จัดทำโดยมีวัตถุประสงค์ให้หมอดินอาสา ซึ่งเป็นตัวแทนของกรมพัฒนาที่ดิน ในการดูแลรักษาทรัพยากรดินของท้องถิ่น มีข้อมูลการจัดการแก้ไขปัญหาความเสื่อมโทรมของดินหรือโรคดินชนิดต่างๆ ที่ทำให้ผลผลิตพืชลดลง คู่มือนี้ได้รวบรวมข้อวินิจฉัยโรค ข้อสังเกต องค์ความรู้ ทั้งตามหลักวิชาการและการประยุกต์ใช้ตามภูมิปัญญาท้องถิ่น ให้เหมาะสม สอดคล้องกับสภาพปัญหาและทรัพย์กรที่มี เป็นทางเลือกในการดูแล แก้ปัญหาดินและการใช้ประโยชน์ที่ดิน เป็นการให้ยา/การจัดการดิน หากปัญหาของดินสลับซับซ้อน เกินกว่าที่หมอดินอาสาจะให้คำแนะนำได้ หมอดินอาสาสามารถติดต่อกับหมอดินประจำสถานีพัฒนาที่ดินในจังหวัด ให้เข้าตรวจสอบแนะนำ ปรับปรุงแก้ไขต่อไป โดยได้รวบรวมองค์ความรู้ นวัตกรรมต่างๆ ของกรมพัฒนาที่ดินและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เป็นสิ่งที่หมอดินควรรู้และสามารถแนะนำแก่พี่น้องเกษตรกรในท้องถิ่นนั้นๆได้ ทั้งยังเป็นเครื่องมือที่ใช้ทบทวนความรู้สำหรับตัวหมอดินอาสาเอง
หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหมอดินอาสาจะได้ใช้ประโยชน์จากคู่มือคุ้มค่าตามเจตนารมณ์ของผู้จัดทำ หากพบว่าบางส่วนยังไม่ชัดเจน ซับสน หรือยากต่อการเข้าใจ กรุณาแจ้ง แสดงความคิดเห็นมายังสถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี เป็นการด่วน เพื่อที่คณะผู้จัดทำจะได้ปรับปรุงแก้ไขในโอกาสต่อไป
คณะผู้จัดทำ
หมอดิน สถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี
9 ธันวาคม 2556
สารบัญ
เรื่อง หน้า
1. แนะนำสถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี 1
2. อัตรากำลัง ของสถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี (2557) 2
3. บทบาทหน้าที่ของสถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี 3
4. เส้นทางและที่ตั้งสถานีพัฒนาที่ดินสุพรรณบุรี 4
5. โครงการ/กิจกรรมที่สถานีพัฒนาที่ดิน ดำเนินการในปีงบประมาณ 2557 6
6. การพัฒนาหมอดินอาสา ประจำปี 2557 7
7. นิยาม/บทบาทภารกิจ ของหมอดินอาสา 8
8. ความรู้เรื่องปุ๋ย ธาตุอาหารพืช และการปรับปรุงดิน 10
9. การผลิตปุ๋ยอินทรีย์/ชีวภาพชนิดต่างๆ “ชีวภาพ เพื่อพอเพียง” 14
10. ปุ๋ยชีวภาพ พด.12 18
11. ดินเปรี้ยวจัดและการปรับปรุงแก้ไข 19
12. ช่วงความเป็นกรดเป็นด่างของดินที่พืชเจริญเติบโตได้ดี 21
13. ดินเค็มและการปรับปรุงแก้ไข 22
14. ตารางการคัดเลือกพืชทนดินเค็ม 24
15. วิธีเก็บตัวอย่างดินเพื่อการวิเคราะห์ 25
16. การขยาย( เพิ่มปริมาณ) ปุ๋ยอินทรีย์น้ำสูตร พด.2 และ สูตร พด.6 26
17. การต่อเชื้อ สารเร่งจุลินทรีย์ ( พด.ต่างๆ) ของกรมพัฒนาที่ดิน 26
18. น้ำส้มควันไม้ 27
19. เชื้อราบิวเวอเรีย เชื้อรากำจัดเพลี้ย หนอน และแมลงต่างๆ 28
20. ค่าเฉลี่ยธาตุอาหารในวัสดุอินทรีย์และวัสดุ ที่ใช้ทำปุ๋ยหมัก 29
21. การใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝกในด้านเกษตรกรรมและด้านวิศวกรรม 30
22. หญ้าแฝกเพื่อป้องกันการชะล้างพังทลาย ฟื้นฟูดินและสภาพแวดล้อม(ย่อ) 38
23. บทบาทหน้าที่และอาการเมื่อขาดแคลนธาตุอาหารของพืช(ดินป่วย) 40
24. ขั้นตอนในการบรรยาย ของวิทยากรหมอดิน (ฉบับย่อ) 41
25. การจัดการและฟื้นฟูดินหลังน้ำลด(จากอุทกภัย) 42
26. ก้อนหมักชีวภาพ สูตร พด.6 ( พด.6 บอล) 45
27. พืชปุ๋ยสด “การสร้างโรงงานปุ๋ยไว้ในไร่นา” 46
สารบัญ
เรื่อง หน้า
28. การไถกลบเศษพืชหลังเก็บเกี่ยว “อินทรียวัตถุ สมบัติล้ำค่าใกล้ตัวเกษตรกร” 48
29. “ หลุมพอเพียง ” 50
30. “ โรงปุ๋ยพอเพียง” 51
31. เคล็ดลับในการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ปั้นเม็ด 52
32. หินและแร่ธรรมชาติ 58
33. การใช้ปุ๋ยตามค่าวิเคราะห์ดิน “การใช้ปุ๋ยแบบสั่งตัด” 59
34. หลักการใช้ปุ๋ยเคมีให้มีประสิทธิภาพ ในนาข้าว 60
35. ประชาคมอาเซียน และประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) 65
36. โครงการแหล่งน้ำในไร่นานอกเขตชลประทาน 69
37. การจัดทำเขตเหมาะสมสำหรับการปลูกพืชเศรษฐกิจ (Zoning) 71
38. คุณสมบัติของสมุนไพรแต่ละชนิดในการป้องกันกำจัดโรค แมลงศัตรูพืช (สูตร พด.7) 74
39. เพลงแปลงหมอดิน 76