น้ำพริกลงเรือมีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา โดยคำว่า "น้ำพริก" มีความหมายมาจากการปรุงด้วยการนำสมุนไพร พริก กระเทียม หัวหอม เครื่องเทศกลิ่นแรง มาโขก บด รวมกัน เพื่อใช้สำหรับจิ้ม โดยมี ดอกแค มะเขือยาว แตงกวา ถั่วฝักยาว มะเขือม่วง
น้ำพริกลงเรือ เป็นน้ำพริกที่มีส่วนผสมของน้ำพริกกะปิ ผัดรวมกับหมูหวาน มะดันซอย มะอึก ปรุงรสเปรี้ยว เค็ม หวาน รับประทานคู่กับปลาดุกฟู หมูหวาน ไข่เค็ม และผักสด