2 . ประเภทของยาเสพติด
ปัจจุบันยาเสพติดมีมากกว่าร้อยชนิด สามารถจัดแบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ตามการออก ฤทธิ์แล้ว ยังแบ่งตามแหล่งที่มา แบ่งตามกฎหมาย และแบ่งตามองค์การอนามัยโลกได้ดังนี้
1. แบ่งตามการออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
ยาเสพติดมีคุณสมบัติสําคัญ คือ สามารถออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง สามารถแบ่งยาเสพติดออกเป็น 4 ประเภท คือ
1.1 ประเภทกดประสาท เช่น กลุ่มฝิ่น (ฝิ่นยา มอร์ฟีน โคเคอีน เฮโรอีน ฯลฯ) ยาระงับประสาทและยานอนหลับ (เซโคบาร์บิตาล อะโมบาร์บิตาล ฯลฯ) ยากล่อมประสาท (เมโปรบาเมท ไดอาซีแพม คลอไดอาซีพอกไซด์ ฯลฯ) สารระเหย (ทินเนอร์ แล็กเกอร์ กาว น้ำมันเบนซิน ฯลฯ) เครื่องดื่มมึนเมา (เหล้า เบียร์ ฯลฯ)
1.2 ประเภทกระตุ้นประสาท เช่น แอมเฟตามีน เมทแอมเฟตามีน อีเฟดรีน กระท่อม โคคาอีน กาแฟ ฯลฯ
1.3 ประเภทหลอนประสาท เช่น แอลเอสดี ดีเอ็มที เห็ดขี้ควาย ฯลฯ 1.4 ประเภทออกฤทธิ์ผสมผสาน อาจกด กระตุ้น หรือหลอนประสาทผสมร่วมกัน เช่น กัญชา ฯลฯ
2. แบ่งตามแหล่งที่มา
2.1 ประเภทที8ได้จากธรรมชาติ เช่น ฝิ่น มอร์ฟีน กระท่อม กัญชา เป็นต้น
2.2 ประเภทที8ได้จากการสังเคราะห์ เช่น เฮโรอีน เซโคบาร์บิตาล แอมเฟตามีน เป็นต้น
3. แบ่งตามกฎหมาย แบ่งได้ 2 ประเภทคือ
3.1 ประเภทถูกกฎหมาย เช่น ยาแก้ไอน้ำดํา บุหรี่ เหล้า กาแฟ
3.2 ประเภทผิดกฎหมาย
ยาเสพติดให้โทษ ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ.2522 ซึ่งแก้ไข เพิ่มเติมโดยฉบับที่ 2 พ.ศ.2528 และฉบับที่ 3 พ.ศ.2530 จัดแบ่งออกเป็น 5 ประเภท คือ
ประเภท 1 ได้แก่ เฮโรอีน อาเซทอร์ฟีน อีทอร์ฟีน แอมเฟตามีน เป็นยาเสพติดให้โทษ ชนิดร้ายแรง ประเภท 2 ได้แก่ฝิ่น มอร์ฟีน โคเคอีน เป็นยาเสพติดให้โทษทั่วไป
ประเภท 3 ได้แก่ ยาแก้ไอที่มีฝิ่นหรือโคเคอีนเป็นส่วนผสม ยาแก้ท้องเสียที่มีไดฟีน็อคซีเลท เป็นส่วนผสม เป็นยาเสพติดให้โทษชนิดเป็นตํารับยาที่มียาเสพติดให้โทษประเภท 2 ปรุงผสม อยู่ด้วย
ประเภท 4 ได้แก่ อาเซติคแอน ไฮไดรด์ อาเซติลคลอไรด์ เป็นสารเคมีที8ใช้ในการผลิต ยาเสพติด ให้โทษประเภท 1 หรือประเภท 2
ประเภท 5 ได้แก่ กัญชา กระท่อม เป็นยาเสพติดให้โทษที่มิได้เข้าข่ายอยู่ในประเภท 1 ถึงประเภท 4 วัตถุออกฤทธิ์ตามพระราชบัญญัติวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ.2518 แก้ไข เพิ่มเติมโดยฉบับที่ 2 พ.ศ.2528 และฉบับที่ 3 พ.ศ.2535 จัดแบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ
ประเภท 1 ได้แก่ดีเอ็มที เมสคาลีน แอลเอสดี เตตราไฮไดร แคนนาบินอล
ประเภท 2 ได้แก่ เมทแอมเฟตามีน อีเฟดรีน เมธิลเฟนีเดท เซโคบาร์บิตาล ไดอาซี แพม คลอไดอาซีพอกไซด์ เป็นต้น
ประเภท 3 ได้แก่ อะโมบาร์บิตาล ไซโคลบาร์บิตาล กลูเตธิไมด์ เมโปรบาเมท เป็นต้น
ประเภท 4 ได้แก่ บาร์บิตาล ฟีโนบาร์บิตาล ไดอาซีแพม คลอไดอาซีพอกไซด์ เป็นต้น สารระเหย ตามพระราชกําหนดป้องกันการใช้สารระเหย พ.ศ.2533 แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ เป็นสารเคมี เช่น อาซีโทน เอทิล อาซิเตท โทลอีน เป็นต้น เป็นผลิตภัณฑ์ เช่น แลกเกอร์ ทิน เนอร์ กาว เป็นต้น
4. แบ่งตามองค์การอนามัยโลก แบ่งออกเป็น 9 ประเภท คือ
4.1 ประเภทฝิ่น หรือมอร์ฟีน รวมทั้งยาที่มีฤทธิ์คล้ายมอร์ฟีน เช่น ฝิ่น เฮโรอีน
4.2 ประเภทบาร์บิทูเรต รวมทั้งยาที่มีฤทธิ์ทํานองเดียวกัน เช่น เซโคบาร์บิตาล อะโมบาร์บิตาล พาราลดีไฮด์ คลอไดอาซีพอกไซด์
4.3 ประเภทแอลกอฮอล์ ได้แก่ เหล้า เบียร์
4.4 ประเภทแอมเฟตามีน เช่น แอมเฟตามัน เดกซ์แอมเฟตามัน
4.5 ประเภทโคเคน เช่น โคเคน ใบโคคา
4.6 ประเภทกัญชา เช่น ใบกัญชา ยางกัญชา
4.7 ประเภทคัท เช่น ใบคัท ใบกระท่อม
4.8 ประเภทหลอนประสาท เช่น แอลเอสดี ดีเอ็มที เมสคาลีน เมล็ด มอร์นิ่ง โกลลี่ ต้นลําโพง เห็ดเมาบางชนิด
4.9 ประเภทอื่นๆ เป็นพวกที่ไม่สามารถเข้าประเภทใด ๆ ได้ เช่น ทินเนอร์ น้ำมัน เบนซิน น้ำยาล้างเล็บ ยาแก้ปวด บุหรี่ โทษพิษภัยของยาเสพติด (สํานักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด 2537 :21-23)