แทนทาลัมและไนโอเบียม
แทนทาลัมและไนโอเบียมเกิดอยู่ร่วมกันในสินแร่แทนทาไลต์โคลัมไบต์
แหล่งที่พบ : ซึ่งพบในตะกรันจากการถลุงแร่ดีบุก
การผลิต : ประเทศไทยมีการผลิตผงแทนทาลัมเพนตะออกไซด์และไนโอเบียมเพนตะออกไซด์จากตะกรันดีบุก
1. โดยนำตะกรันดีบุกมาบดให้ละเอียดแล้วละลายด้วยสารละลายผสมของกรดไฮโดรฟลูออริกกับกรดซัลฟิวริก
2. แล้วเติมเมทิลไอโซบิวทิลคีโตนลงไปสารประกอบของแทนลาลัมและไนโอเบียมจะละลายอยู่ในชั้นของเมทิลไอโซบิวทิลคีโตน
3. จากนั้นแยกชั้นของเมทิลไอโซบิวทิลคีโตนออกมา
4. แล้วเติมกรดซัลฟิวริกเจือจางลงไปไนโอเบียมจะละลายอยู่ในชั้นของกรด
5. เมื่อแยกชั้นของสารละลายกรดออกและทำสารละลายให้เป็นกลางด้วยสารละลายแอมโมเนียจะได้ตะกอน
6. เมื่อนำไปเผาจะได้ไนโอเบียมเพนตะออกไซด์เกิดขึ้น
7. ส่วนแทนทาลัมที่ละลายอยู่ในชั้นของเมทิลไอโซบิวทิลคีโตน แยกออกได้โดยการผ่านไอน้ำเข้าไปจะได้แทนทาลัมละลายอยู่ในชั้นของน้ำในรูปของสารประกอบ H2TaF7
8. เมื่อเติมสารละลายโพแทสเซียมคลอไรด์แล้วนำไปตกผลึกจะได้สาร K2TaF7ซึ่งนำไปใช้ประโยชน์ได้
*** การสกัดแร่แทนทาไลด์โคลัมไบด์นั้น ก่อนปล่อยน้ำทิ้งลงสู่สิ่งแวดล้อมจึงต้องกำจัดสารเจือปน และปรับสภาพน้ำทิ้งให้เป็นกลาง นอกจากนี้ตะกรันดีบุก อาจมีสารกัมมันตรังสี เช่นยูเรเนียมและทอเรียมปนอยู่ด้วย จึงต้องตรวจสอบปริมาณสารกัมมันตรังสีไม่ให้มีปริมาณมากเกินค่ามาตรฐาน
คุณสมบัติของโลหะแทนทาลัมจุดหลอมเหลว 2996 องศาเซลเซียส :
มีสีเทาเงิน
เป็นโลหะทนไฟ มีความแข็งและเหนียวใกล้เคียงกับเหล็กกล้า นำมา
ประโยชน์ :
- ใช้ทำอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ในเครื่องคอมพิวเตอร์ เครื่องมือสื่อสาร เครื่องส่งสัญญาณกันภัย เครื่องตั้งเวลา
- ทำโลหะผสมที่ทนความร้อนสูงเพื่อใช้ทำบางส่วนของลำตัวเครื่องบิน
- ทำหัวของจรวดขีปนาวุธ อุปกรณ์ในเตาปฏิกรณ์ปรมาณู
- ใช้แทนทาลัมออกไซด์เคลือบเลนส์เพื่อให้มีสมบัติในการสะท้อนแสงได้ดี
คุณสมบัติของโลหะแทนทาลัมจุดหลอมเหลว 2487 องศาเซลเซียส :
- โลหะไนโอเบียมมีสีเทาเงิน
- มีความแข็งและเหนียวใกล้เคียงกับทองแดง
- เป็นตัวนำความร้อนและไฟฟ้าที่ดี แปรรูปได้ง่าย จึงนำมาใช้ทำโลหะผสมที่มีสมบัติพิเศษ เช่น ทนแรงดัน มีความเหนียว ไม่เป็นสนิม
- ทนต่อการกัดกร่อนและนำไฟฟ้าได้ดีที่อุณหภูมิต่ำ
- นอกจากนี้ยังใช้ในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ อุปกรณ์นิวเคลียร์ ส่วนประกอบของเครื่องบินและขีปนาวุธได้