โครงการเตรียมการรองรับการเคลื่อนย้า

โครงการเตรียมการรองรับการเคลื่อนย้ายของแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียน รายงานการศึกษาฉบับสมบูรณ์
(Preparation for Flow of Labor in the ASEAN Community) (Final Report)
ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 7-1
บทที่ 7
กฎระเบียบและขั้นตอนการน าเข้าแรงงานของประเทศในกลมุ่ อาเซียน
7.1 ความน า
ภายใต้ข้อตกลงของประชาคมอาเซียน (ASEAN Community : AC) ซึ่งประกอบด้วยสามเสาหลัก
ได้แก่ ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN Political - Security Community: APSC)
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community : AEC) และประชาคมสังคมและ
วัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Socio-Cultural Community : ASCC) โดยได้ก าหนดให้มีการด าเนินการ
ให้ก้าวหน้าไปพร้อมๆ และสอดคล้องกัน อันน าไปสู่การเพิ่มขีดความสามารถของกลุ่มประเทศใน
อาเซียนเพื่อเสริมสร้างความแข็งแกร่งและข้อได้เปรียบในการแข่งขันกับภูมิภาคอื่นทั่วโลกซึ่งนับวันจะยิ่ง
ทวีความรุนแรง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการด าเนินงานภายใต้กรอบประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) หนึ่ง
ในสามเสาหลักของประชาคมอาเซียน ที่มุ่งให้เกิดการรวมตัวกันทางเศรษฐกิจ และการอ านวยความ
สะดวกในการติดต่อค้าขายระหว่างกัน อันจะท าให้ภูมิภาคอาเซียนมีความเจริญมั่งคั่ง และสามารถ
แข่งขันกับภูมิภาคอื่นๆ ได้โดยก าหนดให้อาเซียนเป็นตลาดและฐานการผลิตเดียว เน้นการเคลื่อนย้าย
สินค้า การบริการ การลงทุน เงินทุน และแรงงานมีฝีมือระหว่างกันอย่างเสรี
โดยการเคลื่อนย้ายแรงงานฝีมืออย่างเสรีภายในภูมิภาคอาเซียนนั้น จะเป็นการเปิดโอกาส
ให้แรงงานฝีมือจากต่างประเทศเข้ามาท างานในประเทศไทยได้สะดวกมากยิ่งขึ้น ในขณะเดียวกัน
แรงงานฝีมือของไทยก็จะสามารถเข้าไปท างานในประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคอาเซียนได้ง่ายและสะดวก
มากยิ่งขึ้นเช่นกัน โดยขณะนี้ประเทศสมาชิกอาเซียนได้มีการจัดท า “ข้อตกลงยอมรับร่วมในคุณสมบัติ
ของนักวิชาชีพอาเซียน หรือ MRAs (ASEAN Mutual Recognition Arrangement)” ซึ่งเป็นคุณสมบัติ
ขั้นต้นของแรงงานฝีมือในสาขาต่างๆ ที่ประเทศสมาชิกอาเซียนยอมรับร่วมกัน เพื่อช่วยให้แรงงานฝีมือ
อาเซียนสามารถเข้าไปท างานในประเทศสมาชิกได้สะดวกมากขึ้น โดยไม่ต้องผ่านขั้นตอนการตรวจสอบ
คุณสมบัติพื้นฐานแต่ยังคงต้องด าเนินการตามระเบียบวิธีการและขั้นตอนการน าเข้าแรงงานของประเทศ
สมาชิกในกลุ่มอาเซียน ดังนั้น ในการศึกษาบทนี้ จึงเป็นการทบทวนเรื่องกฎระเบียบและขั้นตอนการ
น าเข้าแรงงานของประเทศสมาชิกอาเซียนแต่ละประเทศ เพื่อศึกษาพิธีการและขั้นตอนต่างๆ เบื้องต้นใน
การเคล่ือนย้ายแรงงานเข้าไปท างานในประเทศเหล่านัน้ เป็นการทบทวนถึงข้อจ ากัด ปญั หาและ
อุปสรรค เพื่อน าไปสู่แนวทางการเตรียมพร้อมในการบริหารจัดการด้านแรงงานของไทย และแนวทาง
การเพิ่มศักยภาพเพื่อเตรียมความพร้อมให้กับแรงงานไทย ในการที่จะก้าวเข้าไปสู่ยุคของการ
เคลื่อนย้ายอย่างเสรีต่อไปโครงการเตรียมการรองรับการเคลื่อนย้ายของแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียน รายงานการศึกษาฉบับสมบูรณ์
(Preparation for Flow of Labor in the ASEAN Community) (Final Report)
7-2 ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
7.2 กฎระเบียบและขั้นตอนการน าเข้าแรงงานของประเทศอาเซียนแยกราย
ประเทศ
การทบทวนกฎระเบียบและขั้นตอนการน าเข้าแรงงานของประเทศในกลุ่มอาเซียนโดยแบ่ง
ออกเป็นรายประเทศ 9 ประเทศ ได้แก่ บรูไน กัมพูชา อินโดนีเซีย สปป.ลาว มาเลเซีย เมียนมาร์
ฟิลิปปินส์สิงคโปร์และเวียดนาม ดังนี้
7.2.1 กัมพูชา (Cambodia)
กัมพูชาตั้งอยู่กลางภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทิศเหนือติดกับไทย ทิศตะวันออกติด
เวียดนาม ทิศตะวันตกติดไทย และทิศใต้ติดอ่าวไทย กัมพูชามีประชากรประมาณ 15 ล้านคน
ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศเท่ากับ 13.16 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (พ.ศ. 2554) รายได้ประชาชาติ
ต่อหัวเท่ากับ 911.73 ดอลลาร์สหรัฐ (พ.ศ. 2554) การขยายตัวทางเศรษฐกิจคิดเป็นร้อยละ 6.7 (พ.ศ.
2554) ทั้งนี้ กัมพูชามีก าลังแรงงานประมาณ 9 ล้านคน และมีอัตราการว่างงานประมาณร้อยละ 0.4
ด้านกฎระเบียบและขั้นตอนการน าเข้าแรงงานของกัมพูชาพบว่า การจ้างงานในกัมพูชาอยู่
ภายใต้การก ากับดูแลของกฎหมายแรงงานปี ค.ศ. 1997 บังคับใช้โดยกระทรวงการสังคมแรงงาน
การฝึกอบรมและฟื้นฟูเยาวชน (Ministry of Social Affairs, Labor, Vocational Training and Youth
Rehabilitation : MoSALVY) กฎหมายฉบับนี้ ปรับปรุงมาจากฉบับปีค.ศ. 1992 โดยเน้นสร้างความ
เข้มแข็งด้านอ านาจต่อรองให้กับสหภาพแรงงาน ทั้งนี้เพื่อให้เป็นไปตามมาตรฐานสากลและมาตรฐาน
ของประเทศที่สมควรได้รับสิทธิพิเศษทางการค้า (Most-Favored Nation Treatment : MFN) นายจ้าง
ต้องจดทะเบียนการจ้างแรงงานกับ MoSALVY ภายใน 30 วัน นับตั้งแต่ประกอบกิจการและต้องรายงาน
ทุกครั้งที่มีการเปลี่ยนแปลง ทั้งนี้ ชาวต่างชาติที่เข้ามาท างานในกัมพูชาต้องได้รับใบอนุญาตให้ท างาน
(Work permit) ส่วนชาวกัมพูชาต้องมีสมุดคู่มือการจ้างงาน ซึ่งจดทะเบียนกับ MoSALVY นักลงทุน
ต่างชาติไม่ถูกจ ากัดสิทธิในการจ้างงานในกัมพูชา ในทางตรงกันข้าม แม้กฎหมายได้ก าหนดข้อจ ากัดใน
การจ้างแรงงานที่เป็นต่างชาติแต่กฎหมายแรงงานของกัมพูชาค่อนข้างอนุโลมในทางปฏิบัติ เนื่องจาก
กัมพูชามีความต้องการแรงงานที่มีทักษะและประสบการณ์จากต่างประเทศเป็นจ านวนมาก
กฎหมายการลงทุนอนุญาตให้จ้างแรงงานต่างชาติพร้อมครอบครัวได้แต่แรงงานเหล่านี้ต้องมา
จากสาขาธุรกิจและทักษะที่ไม่มีในกัมพูชาหรือเป็นที่ต้องการในกัมพูชาเท่านั้น แรงงานต่างชาติที่จะ
ได้รับอนุญาตให้ว่าจ้างได้ต้องมีคุณสมบัติดังนี้
- มีหนังสือประจ าตัวแรงงานและได้รับใบอนุญาตท างานจากกระทรวงแรงงานฯ
- เดินทางเข้ามาในกัมพูชาอย่างถูกต้องตามกฎหมาย
- มีสิทธิในการพ านักอยู่ในกัมพูชาโครงการเตรียมการรองรับการเคลื่อนย้ายของแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียน รายงานการศึกษาฉบับสมบูรณ์
(Preparation for Flow of Labor in the ASEAN Community) (Final Report)
ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 7-3
- มีหนังสือเดินทางที่มีอายุครอบคลุมการจ้างงาน
- มีชื่อเสียงและพฤติกรรมที่ดี
- สุขภาพร่างกายเหมาะสมกับงาน
- ไม่เป็นโรคติดต่อ
ค่าอากรส าหรับสมุดการจ้างงานและบัตรการจ้างงานของชาวต่างชาติที่เข้ามาท างานในกัมพูชา
ซึ่งมีก าหนดระยะเวลา อัตรา 100 เหรียญสหรัฐฯ ต่อปี ส่วนผู้ซึ่งอยู่อาศัยเป็นการถาวร อัตรา
50 เหรียญสหรัฐฯ ต่อปีโดยก าหนดให้ช าระก่อนวันที่ 31 มีนาคม ของแต่ละปี (ตามประกาศเลขที่
302/9 ลงวันที่ 18 กันยายน ค.ศ. 1997 ของกระทรว

ผลลัพธ์ (ไทย) 3:

โครงการเตรียมการรองรับการเคลื่อนย้ายของแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียนรายงานการศึกษาฉบับสมบูรณ์
( การเตรียมการสำหรับการไหลของแรงงานในประชาคมอาเซียน ) ( รายงาน )
7

บทที่ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 7-1กฎระเบียบและขั้นตอนการนาเข้าแรงงานของประเทศในกลมุ่ ASEAN Council on Petroleum )

ภายใต้ข้อตกลงของประชาคมอาเซียน ( 7.1 ความนาประชาคมอาเซียน : AC ) ซึ่งประกอบด้วยสามเสาหลัก
ได้แก่ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน ( ประชาคมการเมือง - ความมั่นคงอาเซียน
ชุมชน )AEBF ( Asia-Europe Business Forum ) ( ASEAN Economic Community : AEC ) และประชาคมสังคมและ
( อาเซียน ASEAN Socio-cultural Community ) ทางสังคม วัฒนธรรมชุมชน : ASCC ) โดยได้กาหนดให้มีการดาเนินการ
ให้ก้าวหน้าไปพร้อมๆและสอดคล้องกันอันนาไปสู่การเพิ่มขีดความสามารถของกลุ่มประเทศใน

อาเซียนเพื่อเสริมสร้างความแข็งแกร่งและข้อได้เปรียบในการแข่งขันกับภูมิภาคอื่นทั่วโลกซึ่งนับวันจะยิ่งทวีความรุนแรงโดยเฉพาะอย่างยิ่งการดาเนินงานภายใต้กรอบประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ( AEC ) หนึ่งที่มุ่งให้เกิดการรวมตัวกันทางเศรษฐกิจและการอานวยความ

ในสามเสาหลักของประชาคมอาเซียนสะดวกในการติดต่อค้าขายระหว่างกันอันจะทาให้ภูมิภาคอาเซียนมีความเจริญมั่งคั่งและสามารถได้โดยกาหนดให้อาเซียนเป็นตลาดและฐานการผลิตเดียวเน้นการเคลื่อนย้าย

แข่งขันกับภูมิภาคอื่นๆสินค้าการบริการการลงทุนเงินทุนและแรงงานมีฝีมือระหว่างกันอย่างเสรีจะเป็นการเปิดโอกาส

โดยการเคลื่อนย้ายแรงงานฝีมืออย่างเสรีภายในภูมิภาคอาเซียนนั้นให้แรงงานฝีมือจากต่างประเทศเข้ามาทางานในประเทศไทยได้สะดวกมากยิ่งขึ้นในขณะเดียวกันางานในประเทศอื่นๆในภูมิภาคอาเซียนได้ง่ายและสะดวก

แรงงานฝีมือของไทยก็จะสามารถเข้าไปทมากยิ่งขึ้นเช่นกันโดยขณะนี้ประเทศสมาชิกอาเซียนได้มีการจัดทา " ข้อตกลงยอมรับร่วมในคุณสมบัติ
ของนักวิชาชีพอาเซียนค็อคอาศัยอยู่ ( อาเซียนร่วมกันรับรู้การจัด ) " ซึ่งเป็นคุณสมบัติ
ขั้นต้นของแรงงานฝีมือในสาขาต่างๆที่ประเทศสมาชิกอาเซียนยอมรับร่วมกันเพื่อช่วยให้แรงงานฝีมือางานในประเทศสมาชิกได้สะดวกมากขึ้นโดยไม่ต้องผ่านขั้นตอนการตรวจสอบ

อาเซียนสามารถเข้าไปทคุณสมบัติพื้นฐานแต่ยังคงต้องดาเนินการตามระเบียบวิธีการและขั้นตอนการนาเข้าแรงงานของประเทศดังนั้นในการศึกษาบทนี้จึงเป็นการทบทวนเรื่องกฎระเบียบและขั้นตอนการ

สมาชิกในกลุ่มอาเซียนนาเข้าแรงงานของประเทศสมาชิกอาเซียนแต่ละประเทศเพื่อศึกษาพิธีการและขั้นตอนต่างๆเบื้องต้นใน
การเคล่ือนย้ายแรงงานเข้าไปทางานในประเทศเหล่านัน้เป็นการทบทวนถึงข้อจากัดปญัหาและ
อุปสรรคเพื่อนาไปสู่แนวทางการเตรียมพร้อมในการบริหารจัดการด้านแรงงานของไทยและแนวทางในการที่จะก้าวเข้าไปสู่ยุคของการ

การเพิ่มศักยภาพเพื่อเตรียมความพร้อมให้กับแรงงานไทยเคลื่อนย้ายอย่างเสรีต่อไปโครงการเตรียมการรองรับการเคลื่อนย้ายของแรงงานสู่การเป็นประชาคมอาเซียนรายงานการศึกษาฉบับสมบูรณ์
( การเตรียมการสำหรับการไหลของแรงงานในประชาคมอาเซียน ) ( รายงาน )
7-2 ศูนย์บริการวิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
7.2 กฎระเบียบและขั้นตอนการนาเข้าแรงงานของประเทศอาเซียนแยกราย


ประเทศการทบทวนกฎระเบียบและขั้นตอนการนาเข้าแรงงานของประเทศในกลุ่มอาเซียนโดยแบ่งออกเป็นรายประเทศ 9 ประเทศได้แก่บรูไนกัมพูชาอินโดนีเซียสปป . ลาวมาเลเซียเมียนมาร์
ฟิลิปปินส์สิงคโปร์และเวียดนามดังนี้

7.2.1 กัมพูชา ( กัมพูชา )กัมพูชาตั้งอยู่กลางภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ทิศเหนือติดกับไทยทิศตะวันออกติด
เวียดนามทิศตะวันตกติดไทยและทิศใต้ติดอ่าวไทย 15 กัมพูชามีประชากรประมาณล้านคน
ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศเท่ากับ 1316 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ( พ . ศ . 2554 ) รายได้ประชาชาติ
ต่อหัวเท่ากับ 911.73 ดอลลาร์สหรัฐ ( พ . ศ . 2554 ) การขยายตัวทางเศรษฐกิจคิดเป็นร้อยละ 6.7 ( พ . ศ .
2554 ) ทั้งนี้กัมพูชามีกาลังแรงงานประมาณ 9 ล้านคนและมีอัตราการว่างงานประมาณร้อยละ 04
ด้านกฎระเบียบและขั้นตอนการนาเข้าแรงงานของกัมพูชาพบว่าการจ้างงานในกัมพูชาอยู่
ภายใต้การกากับดูแลของกฎหมายแรงงานปีค . ศ . 1997 บังคับใช้โดยกระทรวงการสังคมแรงงาน
การฝึกอบรมและฟื้นฟูเยาวชน ( แรงงานกระทรวงกิจการสังคมการฝึกอาชีพและเยาวชน
: mosalvy ) กฎหมายฉบับนี้ปรับปรุงมาจากฉบับปีค . ศ . โดยเน้นสร้างความานาจต่อรองให้กับสหภาพแรงงานทั้งนี้เพื่อให้เป็นไปตามมาตรฐานสากลและมาตรฐาน

เข้มแข็งด้านอ 1992ของประเทศที่สมควรได้รับสิทธิพิเศษทางการค้า ( สุดโปรดชาติรักษา : MFN ) นายจ้าง
ต้องจดทะเบียนการจ้างแรงงานกับ mosalvy ภายใน 30 ได้รับเลือกตั้งผ่านกระบวนการประชาธิปไตยของพม่านับตั้งแต่ประกอบกิจการและต้องรายงาน