รำเพย
สกุล Thevetia เป็นไม้พุ่มถึงไม้ประดับขนาดเล็ก ทุกส่วนมีน้ำยางสีขาว ใบเรียงเวียนสลับ มีต่อมตามซอกใบ ดอกออกเป็นช่อกระจุก(cymose) กลีบดอกเวียนทับซ้อนไปทางด้านซ้ายในตาดอก กลีบดอกรูปลำโพง มีกระบังอยู่ด้านบนและด้านล่างของเกสรเพศผู้ มีขนสั้นนุ่มปกคลุม เกสรเพศผู้มี5อัน ติดช่วงกว้างของหลอดกลีบดอก ไม่ยื่นออกนอกกลีบดอก กลีบดอกมี5กลีบ มีจานฐานดอก รังไข่มี2คาร์เพล ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ผลแบบเมล็ดเดียวแข็ง( drupe) มีหลายซีกติดกัน รูปคล้ายสามเหลี่ยมกลับ แต่ละซีกมีเมล็ดเดียว เมล็ดแบนมีปีกเล็กๆ.
สกุลรำเพยทั่วโลกมี8ชนิด มีเขตการกระจายพันธุ์เฉพาะทวีปอเมริการเขตร้อน พบปลูกเป็นไม้ประดับเพียงชนิดเดียวในไทยคือรำเพย Thevetia periviana (Pers.) K Schum.
สกุล Thevetia ตั้งให้เป็นเกียรติแก่พระชาวฝรั่งเศส ชื่อ Andre Thevet (1520-1592) ที่เคยเดินทางเผยแผศาสนาในบราซิลและ Cuiana
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์.
รำเพยไม้พุ่มสูงได้กว่า4เมตร ลำต้นและกิ่งเกลี้ยง ใบรูปแถปยาว6-12ซม. ก้านใบสั้น เส้นใบไม่ชัดเจน ดอกมี5-8ดอกในแต่ละช่อ แต่จะบานครั้งละ1-2ดอก กลีบดอกสีเหลือง ปลายเป็นแฉกยาวประมาณ3 ซม. มีขนสั้นปกคลุมด้านใน ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ3-5ซม.
รำเพยมีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริการเขตร้อน พบครั้งแรกที่ประเทศเปรู ในประเทศไทยปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป และมีการปรับปรุงพันธุ์เป็นดอกสีขาวหรือสีส้มอ่อนๆ
การดูแล.
ขึ้นได้ดีในดินทั่วไป โดยเฉพาะดินปนทรายและชอบแสงแดดจัด.
ประโยชน์ทางสมุนไพร.
เปลือก. ใช้เป็นยารักษาโรค.
ใบและเมล็ด. ใช้เป็นยาถ่าย.
ประวัติ
ในสมัยรัชกาลที่3 สมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระศรีสุทธิวงศ์ พระสงฆ์ไทยไปประเทศลังกา และนำต้นไม้ชนิดหนึ่งมาถวายพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยูหัว ปรากฎว่าทรงโปรดต้นไม้นั้นมาก เล่ากันว่าเวลานั้นโปรดให้พระเจ้าหลานเธอพระองค์หนึ่ง ซึ่งอยู่ในงานถวายพัดถวายเป็นที่พอพระราชหฤทัย ได้พระราชทานพระนามว่าหม่อมเจ้าหญิงรำเพย หมายความว่าพัดโชยๆ พัดเบาๆ ดังนั้นจึงพระราชทานชื่อต้นไม้ที่พระศรีสุทธิวงค์นำมานั้นว่า " ต้นรำเพย".
ต้นรำเพยชาวบ้านมักเรียกกันว่า "ต้นกระบอก" ต้นรำเพยมีดอกสีเหลืองนำมาจากลังกา หม่อมเจ้ารำเพยท่านนี้สุดท้ายคือ "สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี" นั่นเอง และพระองค์ก็ทรงใช้ดอกรำเพยเป็นสัญลักษณ์ของพระองค์ ดังจะเห็นได้ว่า เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระชนอายุเท่กับพระเทพศิรินทราบรมราชินีเมื่อตอนเสด็จสวรรคต คือเมื่อตอนที่ทรงมีพระชนอายุ 28 พรรษา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าให้นำเงินพดด้วงตราช่อดอกรำเพยขึ้นเป็นที่ระลึก และโรงเรียนเทพศิรินทร์ก็ใช้ดอกรำเพยเป็นดอกไม้ประกอบตราของโรงเรียนและใช้เป็นดอกไม้ประจำโรงเรียน
ที่มา: