หอม" มีชื่อพื้นบ้านว่า หอมไทย หอมหัวเล็ก หอมเล็ก หอมแดง และหอมหัวแดง มีชื่อภาษาอังกฤษว่า แชลลอท (shallot) บอยลิ่ง (boiling) ออนเนียน (Onion) โปเตโต้ออนเนียน (potato onion) มัลติพลายเออร์ออนเนียน (multiplier onion) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า ออลเลียม แอสคาลโลนิคุม (Allium ascalonicum L.) จัดอยู่ในวงศ์ออลเลียซีอี้ (Alliaceae)
"หอม" เป็นพืชเก่าแก่ที่รู้จักกันมานาน มีหลายชนิดแตกต่างกันไป ตามขนาด สี และกลิ่นหอม หอมที่ใช้ในการทำอาหารมี 2 ชนิด คือ หอมหัวใหญ่ และหอมหัวเล็ก หรือที่เรียกว่า หอมแดงนั่นเอง สำหรับหอมแดง มีชื่อเรียกในท้องถิ่นว่า ว่านหอมแดง ว่านหมาก ว่านไก่แดง ว่านเข้า ว่านเพลาะ หอมแดงจัดเป็นไม้ล้มลุกจำพวกหัว มีหัวเหมือนหอมหัวแดง แต่จะมีรูปรีทรงกระสวย ใบของหอมแดงจะมีลักษณะเป็นแผ่น แบน จีบตามยาวเหมือนผ้าจีบ ใบมีความกว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร ยาว 20-40 เซนติเมตร ดอกหอมแดงมีลักษณะเป็นกลีบสีขาว รูปช้อนปลายแหลม 5 กลีบ เกสรมีสีเหลือง ออกเป็นช่อ การขยายพันธุ์หอมแดงทำได้โดยการใช้หัว
หอมแดงเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประเทศไทยส่งออกหอมแดง ไปยังประเทศมาเลเซียเป็นจำนวนมาก
"หอม" มีคุณค่าทางโภชนาการคือ ประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรต เส้นใย โปรตีน แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามินบี 1 วิตามินบี2 ไนอาซิน และวิตามินซี ในหัวหอมสดจะประกอบไปด้วยน้ำมันหอมระเหย ซึ่งประกอบด้วยไดอัลลินไตรซัลไฟด์ (ซึ่งเป็นชนิดเดียวกับที่มีในกระเทียม) และมี ฟลาโวนอยด์ กลัยโคไซด์ เพคติน และกลูโคคินิน สารเหล่านี้มีคุณสมบัติในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย ลดไขมันในเส้นเลือด ทำให้เจริญอาหาร และช่วยย่อยอาหาร นอกจากนี้ในหัวหอมยังมีฟอสฟอรัสในปริมาณที่สูง จึงช่วยทำให้มีความจำได้ดีอีกด้วย
สรรพคุณของหอมและวิธีใช้ ส่วนที่ใช้ประโยชน์คือ หัว ลำต้น และใบ ซึ่งให้สรรพคุณดังต่อไปนี้
- หัว มีรสร้อน จึงมีสรรพคุณใช้ขับลมในกระเพาะอาหาร ลำไส้ หรือจะนำหัวหอมแดงมาตำสุมกระหม่อมเด็กเพื่อใช้แก้หวัดได้เป็นอย่างดี
จากการศึกษารวบรวมรายงานที่เกี่ยวข้องกับหอมแดงพบว่า รายงานของ Prosea No.8 ( Vegetables ) 1996 ( หน้า 65 ) รายงานว่า หอมแดงมีคุณสมบัติ เป็นยารักษาโรค ใช้ลดไข้และรักษาแผลได้ โดยเอาหัวหอมแดงมาซอยเป็นแว่นๆ ผสมกับน้ำมันมะพร้าวและเกลือ ต้มให้เดือด แล้วนำมาพอกแผล นอกจากนี้หอมแดง ยังช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด และยับยั้งเส้นเลือดอุดตัน ด้วยการบริโภคสด หรือประกอบอาหาร หรือบริโภคชนิดผง และจากรายงานจากหนังสือสมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ กรกฎาคม 2539 ( หน้า 105 ) ว่าตำรายาไทยใช้หัวหอมแดง ผสมรวมกับเหง้าเปราะหอมสุมหัวเด็ก ใช้แก้หวัด คัดจมูก และกินเป็นยาขับลม รายงานจากหนังสือผักไทย-ยาไทย มกราคม 2539 ( หน้า 1 ) ว่า หอมแดงขับลม และแก้หวัด รายงานจากหนังสือสมุนไพรอันดับที่ 01 โครงการศึกษาวิจัยสมุนไพร โดยคณาจารย์จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2536 ( หน้า 205-207 ) ว่า หัวหอมแดงมีรสฉุน สุขุม ทำให้ร่างกายอบอุ่น ขับลม แก้ท้องอืดแน่น ช่วยย่อยอาหาร ทำให้เจริญอาหาร แก้บวมน้ำ ฆ่าพยาธิ และแก้อาการอักเสบต่างๆ เมล็ดหอมแดง ใช้กินแก้อาการกินเนื้อสัตว์เป็นพิษ อาเจียนเป็นเลือด ร่างกายซูบผอมเหลือง โดยใช้เมล็ดแห้ง 5-10 กรัมต้มน้ำดื่ม ในหอมแดงมีสารเคอร์ซิติน (quercetin) ฟลาโวนอยด์ (flavonoid)และ ไกลโคไซด์ (glycosides) จึงอาจช่วยป้องกันโรคมะเร็งได้
อย่างไรก็ตามทุกสรรพสิ่งในโลก เมื่อมีประโยชน์ก็ต้องมีโทษ หอมแดงก็เช่นกันนะคะ หากกินหอมแดงในปริมาณมากเป็นประจำ อาจจะทำให้หลงลืมง่าย ทำให้รากผมเป็นโรคเรื้อรัง ผมไม่เจริญงอกงาม มีกลิ่นตัว ฟันเสีย เลือดน้อย ตาฝ้ามัวไม่แจ่มใส และหากกินเป็นปริมาณมากเกิน อาจจะทำให้ประสาทเสียได้ จึงต้องระมัดระวังด้วยค่ะ
หอมแดง มีสรรพคุณ ใช้เป็นยาแก้สิวอย่างประหยัด เรื่องของสิว และฝ้า ถือว่าเป็นศัตรูกับความงามของผู้หญิงอันดับต้นๆทีเดียว ก็เลยทำให้เกิดมีเครื่องสำอางกำจัดสิว ฝ้า ขายดิบขายดีทีเดียว แต่เราเคยสงสัยกันบ้างหรือไม่ว่าทำไมคนรุ่นคุณย่าคุณยายถึงได้มีผิวพรรณและหน้าตาผ่องใส โดยไม่ต้องมีเครื่องสำอางอย่างที่คนรุ่นหลังใช้กันแต่อย่างใด ก็แสดงว่าต้องมีเครื่องสำอางรักษาผิวอยู่เช่นกัน และก็คงเป็นสูตรสมุนไพรที่ได้จากพืชพันธุ์ธรรมชาตินั่นเอง เครื่องสำอางที่เป็นสมุนไพรธรรมชาติ ใช้เป็นตำรับยาแก้สิวและฝ้า นั่นก็คือหัวหอมที่ใช้ประกอบในเครื่องแกงนั่นเอง หอมแดง มีสรรพคุณในการแก้สิว ลบรอยด่างดำ และรอยแผลเป็นที่เกิดจากสิวได้ด้วย สำหรับวิธีการก็มีวิธีการที่ง่ายๆคือ ใช้หอมแดง นำมาทุบหรือฝานให้เป็นแว่นบางๆ ใช้ทาบริเวณที่เป็นสิว ฝ้า หรือจุดด่างดำ เพียงไม่กี่สัปดาห์ก็เห็นผลแล้วละค่ะ