พ่อขุนผาเมืองจากศิลาจารึกสุโขทัยหลั

พ่อขุนผาเมือง

จากศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ 2 (จารึกวัดศรีชุม) ได้เล่าว่าพ่อขุนศรีนาวนำถมที่ครองเมืองสุโขทัยและศรีสัชนาลัย มีโอรสและธิดา 2 พระองค์คือ พ่อขุนผาเมืองและนางเสือง ภายหลังพ่อขุนศรีนาวนำถมได้ยกนางเสืองให้อภิเษกกับพ่อขุนบางกลางหาว ผู้ครองเมืองบางยาง สำหรับพ่อขุนผาเมืองนั้นครองเมืองราดและเมืองลุ่ม พระองค์ทรงอภิเษกกับพระนางสิงขรมหาเทวี พระราชธิดาของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 กษัตริย์ขอมที่ครองกรุงยโสธรนครธม โดยทรงมอบ “พระขรรค์ชัยศรี” และตั้งพระนามให้พ่อขุนผาเมืองว่า ’กมรเต็งอัญผาเมือง“ ด้วยอาณาจักรขอมต้องการขยายอำนาจมายังดินแดนสุวรรณภูมิ ด้วยการสร้างสัมพันธ์แบบเกี่ยวดองเป็นพระญาติต่อกัน เพราะขณะนั้นอาณาจักรขอมได้มีสงครามกับอาณาจักรจัมปาหลายครั้ง จึงต้องสร้างไมตรีกับอาณาจักรใกล้เคียงเพื่อป้องกันการทำสงครามจากด้านอื่น
พ่อขุนศรีนาวนำถมได้ปกครองเมืองแบบระบบเมืองคู่ ถือครองเมืองสุโขทัยและศรีสัชนาลัย เรียกว่า นครสองอัน ทรงมีอำนาจและครองเมืองศรีสัชนาลัยแบบไม่มั่นคงเท่าไหร่นัก
หากพิจารณาถึงเหตุที่ขุนผาเมืองเสียสละไม่ยอมครองกรุงสุโขทัย แม้ว่าจะทรงมีสิทธิโดยชอบธรรมและเป็นรัชทายาทผู้สืบสายโลหิตโดยตรง ทั้งนี้อาจจะเป็นเพราะพระองค์ทรงต้องการให้ชนเผ่าไทหลุดพ้นจากอำนาจขอมและพระองค์มีพระมเหสีเป็นพระราชธิดากษัตริย์ขอมผู้มีพระราชอำนาจยิ่งใหญ่ต้องผูกพันเกี่ยวข้องอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หากมีพระโอรสหรือพระธิดาจะต้องสืบสายเลือด 2 ชาติและหนีไม่พ้นอิทธิพลขอมตลอดไป พระองค์ทรงต้องการให้พ่อขุนบางกลางหาวกับนางเสืองให้กำเนิดผู้สืบสายเลือดไทยเพื่อเป็นผู้นำชนเผ่าไท ไม่ต้องการทายาทที่มีสายเลือดชาติอื่นเข้ามาปะปน
นับแต่นั้นมาเรื่องของพ่อขุนผาเมืองก็สูญหายไปจากประวัติศาสตร์ชาติไทย ไม่มีการกล่าวถึงอีกเลยแต่ก็มีตำนานเล่าต่อมาอีกว่า พระองค์ได้ปลีกตัวหนีออกจากเมืองเพื่อออกบวชแสวงบุญหายไปทางตอนเหนือ ส่วนพระนางสิงขรมหาเทวีนั้นทรงผิดหวังเสียใจในความรัก จึงได้เผาบ้านเผาเรือนด้วยความโกรธแค้นและได้ออกติดตามหาพ่อขุนผาเมือง แล้วหายสาบสูญไป แต่บางตำนานได้เล่าว่าพระนางสิงขรมหาเทวี เศร้าเสียใจจึงไปกระโดดน้ำสิ้นพระชนม์
เมื่อได้พิจารณาถึงความเสียสละของพ่อขุนผาเมืองที่เป็นจุดสำคัญในความสำเร็จของการก่อตั้งอาณาจักรสุโขทัยของกลุ่มชนชาติเสือไท จากการรวบรวมของกลุ่มชนชาติเสือไท จนมีความเข้มแข็งมีอำนาจอิสระพ้นจากอิทธิพลของขอมมาได้ ต้องยอมรับในการเสียสละที่พ่อขุนผาเมืองได้กระทำในการก่อตั้งชาติไทนั้น พระองค์ทรงเป็นผู้ที่มีจิตใจสูงส่งมุ่งมั่นเฉลียวฉลาดและมองการณ์ไกล มุ่งเรื่องใหญ่ไปข้างหน้า เพราะตามปกติวิสัยของมนุษย์ย่อมอยากได้มาซึ่งอำนาจราชศักดิ์ การได้ครองราชย์ที่เป็นสิทธิที่ตนเองพึงมีพึงได้นั้น แต่ไม่ยอมรับกลับเสียสละจากการครองเมือง ขยายอาณาเขตเพื่ออำนาจแห่งตนและแม้จะมีพระมเหสีที่มาจากอาณาจักรขอมที่ยิ่งใหญ่ ที่ถือเป็นตัวจักรที่สนับสนุนให้ ’มีอำนาจ“ แต่พระองค์กลับทิ้งทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อให้ชนชาติไทในสมัยนั้นพ้นจากอำนาจขอมทั้งสิ้นทั้งปวง เป็นที่น่าเสียดายที่คนไทยในปัจจุบันหลายคนไม่รู้จักชื่อท่านและวีรกรรมของท่าน ชื่อของท่านว่า “ผาเมือง” เป็นลูกของแม่คนรอง บิดามีหลายแม่ มามีชื่อพ่อขุนผาเมือง เมื่อสร้างเมืองฮาด (เมืองราด) ชาวเมืองจึงขนานนามท่านว่า “พ่อขุนผาเมือง” ท่านมีน้องชายอีกคนแต่ต่างมารดากัน ชื่อพระเจ้าไชยสิริปู่ของท่านชื่อ สะหม่า (พระเจ้าพังคราช)

ผลลัพธ์ (ไทย) 2:

2 (จารึกวัดศรีชุม) มีโอรสและธิดา 2 พระองค์คือพ่อขุนผาเมืองและนางเสือ ง ผู้ครองเมืองบางยาง พระราชธิดาของพระเจ้าชัยวรมัน ที่ 7 กษัตริย์ขอมที่ครองกรุงยโสธรนคร ธ มโดยทรงมอบ "พระขรรค์ชัยศรี" และตั้งพระนามให้พ่อขุนผาเมืองว่า 'กมรเต็งอัญผาเมือง " ถือครองเมืองสุโขทัยและศรีสัชนาลัยเรียกว่า นครสองอัน 2 ชาติและหนีไม่พ้นอิทธิพลขอม ตลอดไป แล้วหายสาบสูญไป จากการรวบรวมของกลุ่มชนชาติเสือไท มุ่งเรื่องใหญ่ไปข้างหน้า ที่ถือเป็นตัวจักรที่สนับสนุนให้ 'มีอำนาจ " ชื่อของท่านว่า "ผาเมือง" เป็นลูกของแม่คนรองบิดามี หลายแม่มามีชื่อพ่อขุนผาเมืองเมื่อสร้างเมืองฮาด (เมืองราด) ชาวเมืองจึงขนานนามท่านว่า "พ่อขุนผาเมือง" ท่านมีน้องชายอีก คน แต่ต่างมารดากันชื่อพระเจ้าไชย สิริปู่ของท่านชื่อสะหม่า (พระเจ้าพังคราช)