ประเพณีชักพระหรือลากพระประวัติความเ

ประเพณีชักพระหรือลากพระ
ประวัติความเป็นมา
ประเพณีชักพระหรือลากพระเป็นประเพณีที่พราหมณ์ศาสตร์สนิกชนและพุทธศาสนิกชนปฏิบัติสืบต่อกันมาตั้งแต่ครั้งโบราณ สันนิฐานว่าประเพณีนี้เกิดขึ้นครั้งแรก ในประเทศอินเดียตามลัทธิศาสนาพราหมณ์ ที่นิยมนำเอาเทวารูปออกแห่แหนในโอกาสต่าง ๆ เช่น การแห่เทวารูปพระอิศวร เทวารูปพระนารายณ์ เป็นต้น
ต่อมาพุทธศาสนิกชนได้นำเอาคติความเชื่อดังกล่าวมา แล้วดัดแปลงปรับปรุงให้สอดคล้องกับความเชื่อทางพุทธศาสนา เมื่อพุทธศาสนาได้เผยแพร่ถึงภาคใต้ของประเทศไทย จึงได้นำประเพณีชักพระเข้ามาด้วย ประเพณีชักพระ มีความเป็นมาที่เล่ากันเป็นเชิงพุทธตำนานว่า หลังจากพระพุทธองค์ทรงกระทำยมกปาฏิหาริย์ปราบเดียรถีย์ ณ ป่ามะม่วง กรุงสาวัตถี แล้วได้เสร็จไปจำพรรษา ณ ดาวดึงส์เพื่อโปรดพุทธมารดา ซึ่งขณะนั้นทรงจุติเป็นมหามายาเทพ สถิตอยู่ ณ ดุสิตเทพพิภพตลอดพรรษา พระพุทธองค์ทรงประกาศพระคุณของมารดาแก่เทวสมาคมและแสดงพระอภิธรรมโปรดพุทธมารดา 7 คัมภีร์ จนพระมหามายาเทพและเทพยดา ในเทวสมาคมบรรลุโสดาบันหมด ถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 อันเป็นวันสุดท้ายของพรรษา พระพุทธองค์ได้เสด็จกลับมนุษยโลกทางบันไดทิพย์ที่พระอินทร์นิมิตถวาย บันไดนี้ทอดจากภูเขาสิเนนุราชที่ตั้งสวรรค์ ชั้นดุสิตมายังประตูนครสังกัสสะ ประกอบด้วยบันไดทอง บันไดเงินและบันไดแก้ว บันไดทองนั้นสำหรับเทพยดามาส่งเสด็จอยู่เบื้องขวาของพระพุทธองค์ บันไดเงินสำหรับพรหมมาส่งเสด็จอยู่เบื้องซ้ายของพระพุทธองค์ และบันไดแก้วสำหรับพระพุทธองค์อยู่ตรงกลาง เมื่อพระพุทธองค์เสด็จมาถึงประตูนครสังกัสสะตอนเช้าตรู่ของวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ซึ่งเป็นวันออกพรรษานั้น พุทธศาสนิกชนที่ทราบกำหนดการเสด็จกลับของพระพุทธองค์จากพระโมคคัลลาน ได้มารอรับเสด็จอย่างเนืองแน่นพร้อมกับเตรียมภัตตาหารไปถวายด้วย แต่เนื่องจากพุทธศาสนิกชนที่มารอรับเสด็จมีเป็นจำนวนมากจึงไม่สามารถจะเข้าไปถวายภัตตาหารถึงพระพุทธองค์ได้ทั่วทุกคน จึงจำเป็นที่ต้องเอาภัตตาหารห่อใบไม้ส่งต่อ ๆ กันเข้าไปถวายส่วนคนที่อยู่ไกลออกไปมาก ๆ จะส่งต่อ ๆ กันก็ไม่ทันใจ จึงใช้วิธีห่อภัตตาหารด้วยใบไม้โยนไปบ้าง ปาบ้าง เข้าไปถวายเป็นที่โกลาหล โดยถือว่าเป็นการถวายที่ตั้งใจด้วยความบริสุทธิ์ด้วยแรงอธิษฐานและอภินิหารแห่งพระพุทธองค์ ภัตตาหารหล่านั้นไปตกในบาตรของพระพุทธองค์ทั้งสิ้น เหตุนี้จึงเกิดประเพณี “ห่อต้ม” “ห่อปัด” ขึ้น เพื่อเป็นการแสดงถึงความปิติยินดีที่พระพุทธองค์เสด็จกลับจากดาวดึงส์ พุทธศาสนิกชน ได้อัญเชิญพระพุทธองค์ขึ้นประทับบนบุษบกที่เตรียมไว้ แล้วแห่แหนกันไปยังที่ประทับของพระพุทธองค์ ครั้นเลยพุทธกาลมาแล้วและเมื่อมีพระพุทธรูปขึ้น พุทธศาสนิกชนจึงนำเอาพระพุทธรูปยกแห่แหนสมมติแทนพระพุทธองค์ ซึ่งกระทำกันในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปีสืบมาจนเป็นประเพณีชักพระในปัจจุบัน อันอุปมาเสมือนหนึ่งได้ร่วมรับเสด็จและร่วมถวายภัตตาหารแด่พระพุทธองค์ด้วยตนเองไม่ว่าจะห่างไกลกันด้วยเวลา และสถานที่สักเพียงใด
ประเพณีชักพระหรือลากพระ เป็นประเพณีของภาคใต้ กระทำหลังจากวันมหาปวารณาหรือวันออกพรรษา 1 วัน คือวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ชาวบ้านจะช่วยกันเตรียมการหุ้มโพนซึ่งมีวิธีการที่ซับซ้อนเพื่อ ให้ได้โพนที่มีเสียงดี และมีการแข่งประกวดเสียงโพนด้วย พระภิกษุจะช่วยกันตกแต่งเรือพระบุษบก ชาวบ้านจะตกแต่งเรือพาย และมีการซ้อมพายเรือเพื่อแข่งขันทำขนมต้มเพื่อแขวนเรือพระ
ในวันลากพระ ชาวบ้านจะช่วยกันลากเรือพระออกจากวัด ถ้าเป็นการลากพระน้ำก็จะใช้เรือพายลาก ซึ่งสะดวกในการชักลาก มากกว่า ลากพระบก การลากพระบกในสมัยโบราณนิยมใช้ล้อเลื่อน จึงต้องมีคนลากมากซึ่งก็จะลากผ่านหมู่บ้าน จากวัดหนึ่งไปอีกวัดหนึ่งในปัจจุบัน ใช้รถยนต์ในการลากพระบกแทน มีการแขวนต้มบูชาพระ และเมื่อแจวเรือเข้าไปใกล้เรือพระแล้วจะใช้วิธีการ “ซัดต้ม” ไปยังเรือพระให้คนคอยรับ ซึ่งเป็นมูลเหตุให้เกิดกีฬาซัดต้มขึ้นนอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอื่นๆ เช่น การแข่งพายเรือ การแข่ง เรือพระ การเล่นเพลงเรือโต้ตอบกันประกวดเรือในประเภทต่างๆ
ประเพณีลากพระเป็นประเพณีที่เชื่อว่าการลากพระจะช่วยให้เกิดอานิสงส์ผลบุญทำให้ฝนตกตามฤดูกาล และการทำบุญจะช่วยส่งผลบุญกุศลให้ประสบความสำเร็จ นอกจากนี้ประเพณีลากพระยังเป็นการแสดงให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างวิถีชีวิตของคนประกอบอาชีพเกษตรกรรมกับประเพณี และแสดงถึงความพร้อมใจ ที่จะทำบุญทำกุศลรวมถึงความสนุกสนานครื้นเครงในกิจกรรมต่างๆ ที่ได้ร่วมกันปฏิบัติ
พิธีกรรม
เมื่อเดือน ๙ ผ่านไป หลายวัดที่ตั้งใจแน่วแน่ว่าจะร่วมประเพณีลากพระในเดือน ๑๑ ก็เริ่มเตรียมการหุ้มโพนเพื่อใช้ "คุมโพน" (ประโคมล่วงหน้า) และใช้ประโคมในวันพิธี รวมทั้งให้ชาวบ้านนำไปประชันหรือแข่งขันกับวัดอื่น ๆ การหุ้มโพนมีกรรมวิธีที่ซับซ้อนทั้งในขุดและขึงหนังตึงเต็มที่ โดยใช้เวลานานแรมเดือนบางวัดมีพิธีไสยศาสตร์ประกอบด้วย แต่ละวัดจะต้องมีโพน ๒ ใบ ให้เสียงทุ้ม ๑ ใบ เสียงแหลม ๑ ใบ วัดไหนมีโพนเสียงดีแข่งขันชนะชาวบ้านก็พลอยได้หน้าชื่นชมยินดีกันไปนานแรมปี
เมื่อใกล้วันลากพระ ประมาณ ๗ หรือ ๓ วัน ทุกวัดที่จะทำการลากพระก็จะเริ่มคุมโพน (ตีประโคม) เพื่อปลุกใจชาวบ้านให้กระตือรือร้นร่วมพิธีลากพระและอาจนำไปท้าทายแข่งขันกับวัดใกล้เคียง พร้อมกันนั้นภิกษุสามเณรและอุบาสกที่มีฝีมือทางช่างก็ช่วยกันตกแต่งเรือพระและพนมพระ (บุษบก) ซึ่งต้องทำกันสุดฝีมือ ทางช่างก็ช่วยกันตกแต่งเรือพระและพนมพระ (บุษบก) ซึ่งต้องทำกันสุดฝีมือ สำหรับอาราธนาพระพุทธรูปประดิษฐาน ถ้าลากทางน้ำเรียกว่า "เรือพระน้ำ" ซึ่งจะใช้เรือจริง ๆ มาประดิษฐ์ตกแต่งถ้าลากพระทางบกเรียกว่า "เรือพระบก" และจะใช้รถหรือล้อเลื่อนประดิษฐ์ตกแต่งให้เป็นรูปเรือ เรือพระน้ำจะใช้เรือสำปั้นหรือเรือสำหรับลากจูง ขนาดบรรทุกความจุประมาณ ๓-๕ เกวียน สมัยก่อนนิยมใช้เรือ ๒-๓ ลำ ผูกขนานกัน ปัจจุบันใช้เพียงลำเดียวเพราะหาเรือยาก
ถ้าเป็นเรือพระบก โบราณจะทำเป็นรูปเรือให้คล้ายกับเรือจริงมากที่สุด แต่ต้องพยายามให้มีน้ำน้อย จึงมักใช้ไม้ไผ่สานหรือเสื่อกระจูดมาตกแต่งตรงส่วนที่เป็นแคมเรือและหัวท้ายเรือ การตกแต่งเรือพระบกมักแต่งหัวเรือและท้ายเรือเป็นรูปพญานาค อาจทำเป็นพญานาค ๕ ตัว หรือ ๗ ตัว ใช้กระดา

ผลลัพธ์ (ไทย) 2:

ๆ เช่นการแห่เทวารูปพระ อิศวรเทวารูปพระนารายณ์ จึงได้นำประเพณีชักพระเข้ามาด้วย ประเพณีชักพระ ณ ป่ามะม่วงกรุงสาวัตถีแล้ว ได้เสร็จไปจำพรรษา ณ ดาวดึงส์เพื่อโปรดพุทธมารดาซึ่งขณะนั้นทรงจุติเป็นมหามายาเทพสถิตอยู่ ณ ดุสิตเทพพิภพตลอดพรรษา 7 คัมภีร์จนพระมหามายาเทพและ เทพยดาในเทวสมาคมบรรลุโสดาบันหมดถึงวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 11 อันเป็นวันสุดท้ายของพรรษา ชั้นดุสิตมายังประตูนครสังกัสสะ ประกอบด้วยบันไดทองบันไดเงินและบันไดแก้ว 1 ค่ำเดือน 11 ซึ่งเป็นวันออกพรรษานั้น ๆ ๆ จะส่งต่อ ๆ กันก็ไม่ ทันใจ ปาบ้างเข้าไปถวายเป็นที่โกลาหล เหตุนี้จึงเกิดประเพณี "ห่อต้ม" "ห่อปัด" ขึ้น พุทธศาสนิกชน ซึ่งกระทำกันในวันแรม 1 ค่ำเดือน 11 เป็นประเพณีของภาคใต้ 1 วันคือวันแรม 1 ค่ำเดือน 11 ให้ได้โพนที่มีเสียงดีและมี การแข่งประกวดเสียงโพนด้วย ชาวบ้านจะตกแต่งเรือพาย ซึ่งสะดวกในการชักลากมากกว่าลาก พระบก ใช้รถยนต์ในการลากพระบกแทน มีการแขวนต้มบูชาพระ "ซัดต้ม" ไปยังเรือพระให้คนคอยรับ เช่นการแข่งพายเรือการแข่งเรือ พระ และแสดงถึงความพร้อมใจ 9 ผ่านไป 11 ก็เริ่มเตรียมการหุ้มโพนเพื่อใช้ "คุมโพน" (ประโคมล่วงหน้า) และใช้ประโคมในวันพิธี ๆ แต่ละวัดจะต้องมีโพน 2 ใบให้เสียงทุ้ม 1 ใบเสียงแหลม 1 ใบ ประมาณ 7 วันหรือ 3 (ตีประโคม) (บุษบก) ซึ่งต้องทำกันสุดฝีมือ (บุษบก) ซึ่งต้องทำกันสุดฝีมือสำหรับอาราธนา พระพุทธรูปประดิษฐานถ้าลากทางน้ำเรียกว่า "เรือพระน้ำ" ซึ่งจะใช้เรือจริง ๆ "เรือพระบก" ขนาดบรรทุกความจุประมาณ 3-5 เกวียนสมัยก่อนนิยมใช้เรือ 2-3 ลำผูกขนานกัน แต่ต้องพยายามให้มีน้ำน้อย อาจทำเป็นพญานาค 5 ตัวหรือ 7 ตัวใช้กระดา