ขี้เถ้า หรือ เถ้า หมายถึงส่วนที่เป็นผงละเอียดของเชื้อเพลิง ที่เหลือจากไฟเผามอดแล้ว ครัวเรือนภาคใต้สมัยก่อนก็เหมือนๆ กับในภูมิภาคอื่นทั่วไป คือนิยมใช้ฟืนหรือถ่านในการหุงต้มอาหาร และให้ความร้อนเพื่อประโยชน์อย่างอื่นทั้งในสังคมชนบทและสังคมเมือง แม้ในปัจจุบันนี้บ้านเมืองจะมีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีมากขึ้น มีเครื่องหุงต้มและอุปกรณ์ให้ความร้อนในลักษณะต่างๆ ที่ไม่ต้องใช้ฟืนและถ่านมากขึ้น เช่น การใช้แก๊ส และเครื่องไฟฟ้า เป็นต้น แต่ชาวภาคใต้จำนวนไม่น้อยยังคงใช้ฟืนและถ่านกันอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสังคมชนบททั่วไป ขึ้เถ้า จึงเป็นสิ่งที่ชาวบ้านรู้จักกันดี และโดยเฉพาะในสมัยก่อนชาวใต้ รู้จักนำเอาขี้เถ้ามาปรับใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันหลากหลายลักษณะ จนเป็นวัฒนธรรมที่ได้รับการสั่งสมและสืบต่อกันเรื่อยมา แม้ปัจจุบันนี้บ้านเมืองจะเจริญขึ้นมาก แต่วัฒนธรรมการใช้ขี้เถ้าหลายลักษณะยังคงดำรงอยู่ในสังคมชาวภาคใต้ ลักษณะการใช้ประโยชน์จากขี้เถ้าของชาวภาคใต้ที่นิยมกันทั่วไปคือ