เทศกาลลอยกระทง มาจากเทศกาลของศาสนาพราหมณ์ อันมีที่มาจากทางเหนือของประเทศอินเดีย ซึ่งแทรกแซงเข้ามาในวัฒนธรรมไทย ตั้งแต่สมัยก่อตั้งอาณาจักรสุโขทัย อันถึงเป็นอาณาจักรแรกแห่งสยามประเทศ นับแต่นั้นมา ชาวไทยมีการเฉลิมฉลองเทศการลอยกระทง ในค่ำคืนขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ของทุกปี
นอกจากการนับถือพระพุทธศาสนาแล้ว ชาวไทยยังมีความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อยู่ในเทพญดาฟ้าดิน และการลอยกระทง นับเป็นหนึ่งในการแสดงออกซึ่งความเคารพถึงวิญญาณที่สิงสถิตย์อยู่ในสรรพสิ่งต่าง ๆ การลอยกระทงนั้น เป็นเสมือนการขอบคุณ พระแม่คงคา อันเป็นเทพเจ้าแห่งสายน้ำ ซึ่งตามประเพณีไทย จะมีการตกแต่งกระทงที่ทำจากหยวกกล้วยและใบตอง ด้วยดอกไม้หลากชนิด และธูปเทียน นอกจากนี้แล้ว ยังมีการใส่ของของส่วนตัวชิ้นเล็ก ๆ หรือเหรียญเงินลงในกระทง เพราะชาวไทยมีความเชื่อว่า การลอยกระทง เป็นการลอยเคราะห์กรรม โรคภัยไข้ป่วย และ มลทิน ให้ออกไปจากชีวิต เพื่อที่สิ่งดีงามจะได้เข้ามาแทนที่ในปีต่อ ๆ มา