ข้อดี-ข้อเสีย ระบบเศรษฐกิจเสรี
ข้อดี
• ประชาชนมีเสรีภาพทางเศรษฐกิจอย่างเต็มที่ ทั้งในการผลิตสินค้าและบริการ , กรรมสิทธิ์ , การบริโภค และปัจจัยการผลิต
ข้อเสีย
• เกิดช่องว่างระหว่างชนชั้น
• การใช้ทรัพยากรสิ้นเปลืองระบบเศรษฐกิจทุนนิยมไม่สามารถแก้ปัญหาเศรษฐกิจได้ในภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ
• นายทุนหรือผู้ผลิต มีโอกาสเป็นผู้ผูกขาดในธุรกิจข้อโต้แย้งระบบเศรษฐกิจเสรี
• เริ่มขึ้นโดย Karl Marx ซึ่งตีพิมพ์ผลงานชื่อ Das Kapital ปี 1848 อธิบายว่า ถึงแม้ระบบตลาดเสรีจะก่อให้เกิดความมั่งคั่ง แต่ความมั่งคั่งดังกล่าว จะตกไปเป็นของนายทุนซึ่งมีอยู่ไม่กี่คนในสังคม ส่วนกลุ่มแรงงาน ซึ่งเป็นคนส่วนใหญ่ของประเทศ และเป็นผู้ที่ต้องทำงานหนักเพื่อสร้างความมั่งคั่งนั้น กลับยังคงยากจนอยู่ต่อไป
• Karl Marx ได้เสนอให้รัฐบาล เป็นผู้กำหนดการบริโภค ปริมาณการผลิต และราคาให้แก่สังคม โดยเสนอระบบเศรษฐกิจสังคมนิยมหรือระบบ
วางแผนจากส่วนกลาง (central planning)ระบบเศรษฐกิจสังคมนิยม (Socialism)
• เป็นระบบเศรษฐกิจที่ผูกขาดโดยรัฐ กล่าวคือ รัฐจะเป็นเจ้าของทรัพยากรต่าง ๆ รวมทั้งปัจจัยในการผลิตทุกอย่าง แม้กระทั่งแรงงานเอกชนไม่มีสิทธิแม้แต่จะใช้แรงงานของตนในการเลือก ประกอบอาชีพตามความพอใจ
• ระบบนี้เกิดขึ้นตามแนวความคิดที่ว่าหากปล่อยให้ทุกคนทำตามใจ
ตัวเองไปคนละทิศละทาง อาจทำให้เกิดผลเสียต่อส่วนรวมได้ เพราะบางคนมีความรู้และประสบการณ์น้อยมองการณ์ไกลไม่เก่ง มีทุนมีกำลังน้อย อาจถูกเอารัดเอาเปรียบโดยผู้มีกำลังเหนือกว่าได