สภาพภูมิศาสตร์ของจังหวัดจันทบุรี มีลักษณะเป็นป่าไม้ ภูเขา ส่วนชายฝั่งเป็นที่ราบลุ่มเป็นอ่าวแหลมและหาดทราย โดยพื้นที่มีทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ทั้งแหล่งน้ำ เช่นแม่น้ำจันทบุรี แม่น้ำพังราด แม่น้ำเวฬุ ไหลผ่าน รวมถึงทรัพยากรแร่ธาตุและป่าไม้ เช่น แร่ทรายแก้ว แร่รัตนชาติ อุทยานแห่งชาติเขาชะเมา-เขาวงกต เป็นต้น จากทรัพยากรที่มีอยู่ของจังหวัดประชากรส่วนใหญ่จึงประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรม เช่น ทำสวนผลไม้ สวนยางพารา ทำนา ทำไร่ การประมง เป็นต้น ส่วนอุตสาหกรรมแปรรูปสินค้าเกษตร ได้แก่ อุตสาหกรรมผลิตผลไม้แปรรูปบรรจุกระป๋อง อาหารทะเลแช่แข็ง และส่วนภาคอุตสาหกรรม ได้แก่ อุตสาหกรรมการเจียระไนพลอย โรงงานเฟอร์นิเจอร์จากไม้ เป็นต้น
ศักยภาพทางเศรษฐกิจของจังหวัด ประกอบด้วย ภาคการผลิตด้านการเกษตร การอุตสาหกรรม การค้าภายในประเทศ ต่างประเทศ ส่งออกและการค้าชายแดน และภาคการบริการ เช่น การท่องเที่ยวและธุรกรรมทางการเงิน
การเกษตร จังหวัดจันทบุรีเป็นจังหวัดที่มีศักยภาพในการผลิตสินค้าเกษตร โดยมีลักษณะภูมิประเทศและทรัพยากรธรรมชาติเอื้ออำนวย ดินมีความอุดมสมบูรณ์ อากาศชุ่มชื้นเหมาะแก่การทำการเกษตร สามารถปลูกได้ทั้งพืชสวน ไม้ผล ไม้ยืนต้น และพืชไร่ เช่น ทุเรียน เงาะ มังคุด ลำไย มะม่วง มะพร้าว ลองกอง ลางสาด ยางพารา พริกไทย ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ อ้อยโรงงาน มันสำปะหลัง สับปะรด ฯลฯ และยังมีเขตติดต่อทะเล เหมาะในการทำประมง และเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ อีกทั้งมีแนวเขตชายแดนติดต่อกับประเทศกัมพูชา
พืชเศรษฐกิจ ที่สำคัญของจังหวัดจันทบุรี ได้แก่ ทุเรียน เงาะ และมังคุด
ประเภทอุตสาหกรรม เนื่องจากจังหวัดจันทบุรีเป็นจังหวัดที่ทำการเกษตรเป็นส่วนใหญ่ การลงทุนด้านอุตสาหกรรมส่วนใหญ่จึงเป็นอุตสาหกรรมด้านการแปรรูปสินค้าเกษตร อุตสาหกรรมที่สำคัญของจังหวัดจันทบุรี ได้แก่ อุตสาหกรรมการเกษตร อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมขนส่ง อุตสาหกรรมไม้และผลิตภัณฑ์จากไม้เครื่องเรือน อาทิเช่น โรงงานผลิตผัก ผลไม้บรรจุกระป๋อง โรงงานผลิตเฟอร์นิเจอร์ เครื่องเรือน และผลิตภัณฑ์จากไม้ โรงงานผลิตยางแผ่นยางก้อน และโรงงานผลิตภัณฑ์คอนกรีตเพื่อการก่อสร้าง
การค้าของจังหวัดจันทบุรี การค้าส่วนใหญ่เป็นธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อมในครัวเรือน บริเวณย่านชุมชนเขตเทศบาลศูนย์กลางการตลาดมี 3 ลักษณะ คือ ตลาดสินค้าเกษตร มีกระจัดกระจายอยู่ทั่วไปตามแหล่งผลิตแต่ละอำเภอ เช่น ตลาดผลไม้ ตลาดสินค้าอุตสาหกรรมมักจะรวมอยู่ในเขตชุมชน เช่น สินค้าอัญมณี เป็นต้น ส่วนตลาดสินค้าอุปโภคบริโภคประจำวัน ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลเป็นส่วนใหญ่เพื่อความสะดวกในการจับจ่ายใช้สอย
การค้าชายแดน จังหวัดจันทบุรี มีจุดผ่านแดนถาวร 2 จุด คือ บ้านผักกาด และบ้านแหลม อำเภอโป่งน้ำร้อน และจุดผ่อนปรน 3 จุด คือ บ้านบึงชนังล่าง อำเภอโป่งน้ำร้อน บ้านซับตารี และบ้านสวนส้ม อำเภอสอยดาว โดยปริมาณมูลค่าการค้าชายแดนปี พ.ศ. 2551 ประมาณ 3,009.54 ล้านบาท เป็นมูลค่าการส่งออก 2,105.64 ล้านบาท และนำเข้า 903.90 ล้านบาท อัตราการขยายตัวเฉลี่ยของมูลค่าการค้าชายแดนระหว่างปี พ.ศ. 2547-2551 อยู่ที่ร้อยละ 21.37 สินค้าส่งออกที่สำคัญ ได้แก่ น้ำมันเบนซิน เบียร์ ปูนซีเมนต์ รถยนต์เก่า ๆ กระดาษถ่ายเอกสาร น้ำมันดีเซล น้ำผลไม้ วิสกี้ สุกรมีชีวิต ขนม ส่วนสินค้านำเข้าที่สำคัญ ได้แก่ ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ มันสำปะหลัง เมล็ดถั่วเหลือง เมล็ดงาดำ น้ำมันยาง ปลาน้ำจืดหมักเกลือ หนังกระบือหมักเกลือ ไม้ไผ่ลำ ถังบรรจุก๊าซ หนังโคหมักเกลือ