เครื่องแบบนักเรียน เป็นชุดเครื่องแบบของนักเรียนที่สวมใส่กันในสถาบัญการศึกษา ส่วนใหญ่ในหลายๆประเทศจะสวมชุดเครื่องแบบนักเรียนกันในระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษา โดยการแต่งเครื่องแบบนักเรียนมีพื้นฐานมาจากการแต่งตัวให้เข้ากับกาลเทศะของโรงเรียนหรือสถาบัญการศึกษา
เครื่องแบบนักเรียนในประเทศไทยนั้นบังคับให้นักเรียนทุกคนต้องสวมเครื่องแบบนักเรียน เครื่องแบบนักเรียนในประเทศไทยนั้นมีความแตกต่างกันเพียงเล็กน้อยจากเครื่องแบบที่กำหนดไว้จากส่วนกลางไม่ว่าจะเป็นทั้งในโรงเรียนของรัฐบาลและในโรงเรียนของเอกชนรวมทั้งในระดับอาชีวศึกษาและมหาวิทยาลัย เครื่องแบบของนักเรียนชายส่วนใหญ่จะประกอบไปด้วยกางเกงขาสั้นหรือขายาวสีดำและเสื้อเชิ้ตสีขาวและส่วนใหญ่จะมีเนคไทด้วย ส่วนเครื่องแบบของนักเรียนหญิงนั้นจะแต่งต่างกันไปในแต่ละประเทศและระบบของโรงเรียน ส่วนใหญ่แล้วประกอบไปด้วยเสื้อครึ่งตัวของตรีหรือกระโปรงชุดใส่พร้อมด้วยกระโปรงหรือกางเกงหรือเสื้อไม่มีแขนใช้ใส่ทับเสื้อเสื้อตัวใน ในบางประเทศอนุญาตให้นักเรียนหญิงใส่กางเกงขายาว ปัญหาเรื่องการให้นักเรียนต้องสวมใส่เครื่องแบบนักเรียนนั้น ในปัจจุบันนี้เกิดข้อถกเถียงกันมากมายว่านักเรียนควรจะใส่เครื่องแบบนักเรียนดีหรือไม่ หรือว่าจะให้ใส่ชุดอะไรก็ได้ตามใจของนักเรียน ปัญหานี้เป็นปัญหาที่มีความซับซ้อนมากจะควรตัดสินใจอย่างไรดี ฉันจึงนำข้อดีข้อเสียมาพิจารณา ข้อดีคือ ดูมีความเป็นมืออาชีพ ส่งเสริมระเบียบวินัยที่ดี ลดความรุนแรงและการต่อสู้เพราะมื่อเปรียบกับการให้นักเรียนสวมใส่เสื้อผ้าตามแฟชั่นหรือตามสบาย เด็กนักเรียนมักจะล้อเลียนเพื่อนนักเรียนที่ไม่มีเสื้อผ้าทันสมัย ข้อเสียก็คือ ทำให้เกิดปัญหาด้านระเบียบวินัยเพราะนักเรียนบางคนปฏิเสธกฎระเบียบใด ๆ ที่บังคับให้พวกเขาสวมใส่ชุดเครื่องแบบนักเรียนเพียงเพราะว่าพวกเขาต้องการที่จะทำตามใจของตนเอง เครื่องแบบนักเรียนแพง