บทคัดย่อ
วิรัติ หมายถึง เจตนาที่จะงดเว้นจากกรรมบถ แบ่งตามความชั่วคือบาปอกุศลได้ ๓ (๑)กายกรรม (๒)วจีกรรม (๓)มโนกรรม มูลเหตุให้เกิดวิรัติ คือ ความไม่ยินดียิ่งด้วยใจของผู้มีปกติเห็นโทษในบาป วิรัติมี ๓ คือ สัมปัตตวิรัติ สมาทานวิรัติ สมุจเฉทวิรัติ ความสำคัญและประโยชน์ของวิรัติในการพัฒนามนุษย์ คือความบริสุทธิ์ทางกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม การประพฤติธรรมในวิรัติหลังจากตายแล้วไปเกิดในสุคติโลกสวรรค์
ทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ มนุษย์เป็นสัตว์ที่มีความต้องการ(wanting animal) และยากที่มนุษย์จะไปถึงขั้นของความพึงพอใจอย่างสมบูรณ์ ถือเป็นคุณลักษณะของมนุษย์ที่มีความต้องการจะได้รับสิ่งต่างๆ อยู่เสมอ ความปรารถนาของมนุษย์มีติดตัวมาแต่กำเนิด ความต้องการของมนุษย์สามารถเรียงลำดับตั้งแต่ขั้นแรกไปสู่ขั้นสูงขึ้นไปได้ดังนี้ ความต้องการทางร่างกาย(Physiological needs) ความต้องการความปลอดภัย(Safety needs) หรือความรู้สึกมั่นคง(Safety or Security) ความต้องการความรักและความเป็นเจ้าของ(Belongingness and Love needs) ต้องการได้รับความนับถือยกย่อง( Self-Esteem needs) ความต้องการที่จะเข้าใจตนเองอย่างแท้จริง(Self-Actualization needs) ถ้าความต้องการลำดับขั้นก่อนๆ ได้ทำให้เกิดความพึงพอใจอย่างมีประสิทธิภาพ ความต้องการเข้าใจตนเองอย่างแท้จริงก็จะเกิดขึ้น
รูปแบบการพัฒนาความสัมพันธ์เชิงบวกระหว่างสามีกับภรรยาเชิงพุทธบูรณาการ อาศัยข้อมูลครอบครัวของบุคคลที่มีมาในคัมภีร์พระพุทธศาสนา ศึกษาวิเคราะห์ตามวิรัติ ๓ ผลที่ได้คือ สัมปัตตวิรัติในกรรมบถ ๑๐ และทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ ดังกรณีครอบครัวของนางสามาวดีและครอบครัวนางอุตตรา นำไปสู่การสร้างความรุนแรงถึงขั้นมีการฆาตกรรมเกิดขึ้น ตามทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ที่เป็นมิจฉาทิฏฐิ สมาทานวิรัติในกรรมบถ ๑๐ และทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ ดังนกุลปิตาคหบดีและนกุลมาตาคหปตานีคหบดี ทั้งสองได้ดำรงอยู่ในโสดาบัน บงชี้ถึงความเป็นผู้มีสมาทานวิรัติ สมุจเฉทวิรัติในกรรมบถ ๑๐ และทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ที่เป็นมิจฉาทิฏฐิ คฤหัสถ์ผู้เป็นสามีและภรรยากันที่ได้ชื่อว่าเป็นพระอริยสาวกได้บรรลุธรรมภูมิสูงแล้ว แต่ยังมีกิเลสละเอียดเหลืออยู่ จักตั้งอยู่ในองค์คุณของโสดาบัน จิตที่จะเป็นเวรภัยย่อมไม่เกิดขึ้นเพราะเป็นผู้ถืออุโบสถศีล ทั้งสามนี้เป็นรูปแบบการพัฒนาความสัมพันธ์เชิงบวกระหว่างสามีกับภรรยาเชิงพุทธบูรณาการ โดยอาศัยวิรัติธรรมที่บุคคลสามารถประยุกต์ใช้ได้ตามศักยภาพของตน ตั้งแต่ขั้นต้นไปถึงขั้นเว้นได้โดยเด็ดขาด เพื่อความสันติสุขและสันติภาพของสามีกับภรรยาในการครองเรือน