กิจกรรม / พิธี
จากตำนานที่พระพุทธรูปได้หายไปจากวัดไตรภูมิถึง 2 ครั้งนั้น จึงได้มีพิธีนำพระพุทธรูปไปดำน้ำป่าสัก ปีแรกมีการอุ้มพระพุทธรูปมาดำน้ำที่เกาะวังศาล ครั้งที่ 2 ได้นำพระพุทธรูปมาดำน้ำที่วัดโบสถ์หรือโบสถ์ชนะมาร ตั้งแต่บัดนั้นมาจนทุกวันนี้
เริ่มจากการแห่พระวนรอบเมือง เวลา 13.00 น. มีหน่วยงานราชการและประชาชนร่วมใจกันส่งขบวนแห่เข้าร่วมอย่างมากมาย ประชาชนพากันชมขบวนแห่ด้วยความชื่นชม และด้วยความศรัทธาเนืองแน่นไปทุกถนนหนทางที่ขบวนแห่ผ่านไป
หลังจากทำพิธีแห่วนรอบเมืองแล้ว จะนำพระมหาธรรมราชาไปประดิษฐานในปะรำพิธีที่วัดไตรภูมิ เพื่อให้ประชาชนได้มากราบไหว้บูชา ปิดทอง ตอนค่ำมีการสวดมนต์เย็น ตกกลางคืนมีมหรสพและการละเล่นต่างๆ
พอวันรุ่งขึ้นมีพิธีทำบุญวันสารท ชาวบ้านจะนำภัตตาหารมาถวายพระที่วัด มีข้าวกระยาสารทพร้อมด้วยเครื่องไทยธรรมต่างๆ เมื่อถวายภัตตาหารแด่พระภิกษุสามเณรแล้ว ก็จะมีพิธีอุ้มพระดำน้ำมีการรำถวายบวงสรวงด้วยการฟ้อนชุดต่างๆ
พิธีอุ้มพระดำน้ำเริ่มด้วยการอัญเชิญพระมหาธรรมราชาลงบุษบกในเรือราชพิธี ติดตามด้วยข้าราชการชั้นผู้ใหญ่หลายท่าน พร้อมด้วยพระสงฆ์วัดไตรภูมิ บริวณที่จะอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชาลงสรงน้ำเป็นท่าน้ำวัดโลสถ์ชนะมาร ซึ่งเป็นวังน้ำลึก ผู้ที่รับหน้าที่อุ้มพระมหาธรรมราชาลงดำน้ำ คือ ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ ซึ่งมีฐานะเทียบเท่าเจ้าเมืองสมัยก่อน น้ำในลำน้ำป่าสักนี้ ภายหลังที่ได้ผ่านพิธีการอุ้มพระดำน้ำแล้ว ชาวเพชรบูรณ์ถือว่าเป็นน้ำพระพุทธมนต์ศักดิ์สิทธิ์จึงกระโดลงไป นำลูกเด็กเล็กแดงไปอาบน้ำหรือตักขึ้นมาดื่มกิน และบ้างก็ไล่เก็บเศษทองที่หลุดจากองค์พระล่องลอยไปตามกระแสน้ำ เพื่อนำไปบูชาเป็นสิริมงคลคู่ครอบครัว เสร็จจากพิธีอุ้มพระดำน้ำแล้วก็จะเริ่มการแข่งเรือต่อไปอย่างสนุกสนาน