กรุงเทพมหานครฯ ราชธานีแห่งที่ ๔ ของไทย ตั้งอยู่บริเวณฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นราชธานี เมื่อปีพุทธศักราช ๒๓๒๕ ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ แห่งราชวงศ์จักรี และยังสามารถดำรงความเป็นราชธานีอยู่ได้จนถึงปัจจุบันนี้
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ทรงเปลี่ยนคำว่า “บวร” เป็น “อมร” “รัตนโกสินท์” เป็น “รัตนโกสินทร์” “มหินทอยุธยา” เป็น “มหินทรายุธยา” แล้วทรงเติมสร้อยนามพระนครลงไป ทำให้กรุงเทพฯมีนามเต็มว่า “กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยามหาดิลก ภพนพรัตน์ราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศมหาสถาน อมรพิมานอวตานสถิต สักกทัตติยะวษณุกรรมประสิทธิ์”
แม้จะมีการขนานนามพระนครใหม่แล้วแต่ก็ยังคงแต่ก็ยังคงมีการเรียกกรุงเทพฯว่า “พระนคร” ตามอย่างเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา เป็นราชธานี ต่อมาเมื่อมีการเปลี่ยนให้เรียกเมืองว่าจังหวัดแล้ว จึงเรียกกรุงเทพฯว่า “จังหวัดพระนคร” และเรียกเมืองธนบุรีว่า “จังหวัดธนบุรี”
ต่อมาในวันที่ ๒๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๔ มีการประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ ๒๔ โดยรัฐบาลของจอมพลถนอม กิตติขจร ให้รวมจังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรีเข้าด้วยกันแล้วจัดตั้งการปกครอง “นครหลวงกรุงเทพธนบุรี” และในวันที่ ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ รัฐบาลจอมพลถนอม กิติขจร ไดออกประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ ๓๓๕ ได้จัดรูปแบบการปกครองนครหลวงกรุงเทพธนบุรีและเทศบาลนครหลวงใหม่ แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น “กรุงเทพมหานคร”