ลักษณะภูมิประเทศ
วัดถ้ำผาปู่ ตั้งอยู่บริเวณไหล่เขามีลักษณะลาดเอียงไปทางทิศตะวันออก โดยปากถ้ำหันหน้าไปทางทิศตะวันออก และเป็นพื้นที่บริเวณไหล่เขา จะเป็นป่าเบญจพรรณและป่าไผ่ที่ยังสมบูรณ์ สูงขึ้นไปบนภูเขายังมีต้นไม้ปกคลุมด้วยป่าดงดิบและบริเวณด้านข้างเป็นหน้าผาสูงประมาณ 50 เมตร ซึ่งมองดูสภาพแวดล้อมภายในวัดแล้ว เหมาะอย่างมากสำหรับการเจริญภาวนาเพราะ มีป่าและสงบร่มเย็น ดังนั้นที่นี่จึงเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์จำนวนมาก โดยเฉพาะค่างแว่นถิ่นเหนือ ที่ชอบอยู่ตามป่าดงดิบและ บนผาสูงๆและชัน ถ้ำผาปู่จึงเป็นที่ที่เดียวในจังหวัดเลย ที่ยังมีค่างแว่นเหลืออยู่
ลักษณะภูมิอากาศ
มีลักษณะคล้ายกับภาคเหนือ คือ มีอากาศหนาวเย็น และมีหมอกปกคลุมอยู่เสมอ ทั้งนี้ เนื่องจากเมืองเลยได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดพาเอาความหนาวเย็นจากประเทศจีนมาให้อย่างเต็มที่
ประวัติความเป็นมา
ถ้ำผาปู่หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ถ้ำเพียงดิน ในสมัยก่อนเป็นสำนักสงฆ์เล็กๆและเป็นสำนักสงฆ์ร้างๆ นานๆครั้งจะมีพระธุดงค์มาปักกรดและจำพรรษา ดันนั้นบริเวณนี้ในสมัยก่อน จึงเป็นบริเวณที่น่ากลัวมาก โดยในสมัยก่อนเมื่อมีคนเดินผ่านเข้าไป แล้วพูดบอกว่ากลัวสิ่งใดก็จะพบกับสิ่งที่ตนเองพูด เช่น พูดว่าน่ากลัวจังเหมือนจะมีเสือ พอหลังจากพูดจบก็จะมีเสือวิ่งออกมา ถ้าบอกว่ากลัวช้าง ก็จะมีช้างวิ่งออกมา แต่นั้นก็เป็นเรื่องที่เล่าสืบต่อกันมาเท่านั้น