ไหว้พระกับการเสี่ยงเซียมซี ปัจจุบันนี้ดูเหมือนว่าได้กลายเป็นของคู่กันไปแล้ว ว่ากันว่ามีวัดและสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทุกแห่งล้วนมีเซียมซีให้เสี่ยงทาย และเชื่อว่าคนไทยร้อยทั้งร้อยต้องเคยเสี่ยงอย่างน้อยหนึ่งครั้ง
คำว่า "เซียมซี" นั้นเป็นภาษาจีน เซียม แปลว่า แผ่นกระดาษ แผ่นเล็กๆ ยาวๆ หรือจะแปลให้เข้าใจง่ายขึ้น คือกระดาษโน้ต ส่วนคำว่า ซี แปลว่า บทกลอน เมื่อนำมารวมกันจึงแปลว่า บทกลอนบนแผ่นกระดาษแผ่นเล็กๆเพื่อให้จดจำได้ง่าย
สิ่งหนึ่งที่คู่กับ เซียมซี คือติ้ว ซึ่งส่วนใหญ่จะทำ จากไม้ไผ่บางๆ แต่ปัจจุบันได้มีการทำเป็นพลาสติก และเขียนหมายเลขกำกับไว้ ประมาณ ๙-๓๖ หมายเลข รวมกันในกระบอกไม้ไผ่ ที่เรียกว่า กระบอกติ้ว การเสี่ยงเซียมซี คือการสั่นกระบอกติ้วเซียมซี ให้ไม้เซียมซีหลุดออกมา ๑ อัน ปรากฏหมายเลขใด ก็อ่านใบเซียมซีนั้น แล้วก็ไปหยิบเอาความหมายของ ใบ เซียมซี เพื่อดูว่าจะมีความหมายดีร้ายสักประการใด
สำหรับเหตุผลที่ เซียมซี ส่วนใหญ่จะมี ๒๘ ใบ นั้น อาจารย์วิโรจน์ ตั้งวาณิชย์ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องจีน บอกว่า น่าจะมาจากจำนวนทิศทั้ง ๔ ซึ่งมีดาวบริวารอยู่ ๗ กลุ่ม เมื่อรวมแล้วได้ ๒๘ แต่ไม่ได้หมายความว่าเซียมซีจะต้องมี ๒๘ ใบเสมอไป เช่น ศาลเจ้าบริเวณใกล้ๆ กับวัดกัลยาวรมหาวิหาร ซึ่งถือเป็นศาลเจ้าที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศไทยมีมากถึง ๖๐ ใบ ในขณะที่ศาลเจ้าพ่อกวนอูบริเวณเชิงสะพานตากสิน (หรือสะพานพุทธ) ซึ่งเคยเป็นที่พักของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช มีจำนวนใบเซียมซีมมากถึง ๕๐ ใบ
การเสี่ยงเซียมซี เป็นโหราศาสตร์ อันเก่าแก่แขนงหนึ่ง ซึ่งมีถิ่นกำเนิดมาจาก ประเทศจีนไม่น้อยกว่า ๑,๐๐๐ ปี ราวในสมัยราชวงศ์ซ้อง (พ.ศ. ๑๕๐๒-๑๘๒๒) ส่วนการเผยแพร่ในประเทศไทยนั้น ไม่มีปรากฏหลักฐานบันทึกไว้อย่างชัดเจนว่าเข้ามาสมัยใด แต่ก็มีการสันนิษฐานว่า น่าจะเข้ามาพร้อมๆ กับกระถางธูปจีนในสมัยอยุธยา ส่วนจะมีการใช้เซียมซีเพื่อ การเสี่ยงทายด้วยหรือไม่นั้นยังไม่เด่นชัด ในรัตนโกสินทร์ได้ค้นพบหลักฐานแห่งแรก ตรงกับสมัยพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.๕) ที่วัดกัลยาณมิตร ธนบุรี โดยนายเปลี่ยน แซ่ซ้อง ผู้แปลเซียมซีภาษาจีนเป็นภาษาไทย
ส่วนความเชื่อของคำทำนายในเซียมซีนั้นขึ้นอยู่กับตัวบุคคลนั้นๆ บางคนก็เชื่ออย่างสนิทใจ บางคนเชื่อครึ่งไม่เชื่อครึ่ง ในขณะที่บางคนไม่เชื่อเลย ดังนั้นจึงเป็นที่มาของคำถามที่ว่า "คำทำนายในเซียมซีนั้นมาจากไหน ใครเป็นผู้เขียน และแฝงด้วยปริศนาธรรมอะไรบ้าง"
เพื่อความเข้าใจเรื่องดังกล่าว อาจารย์ธรรมจักร สิงห์ทอง บรรณาธิการสำนักพิมพ์เลี่ยงเชียง (ปธ.๙) ซึ่งเคยอ่านเซียมซีมาหลายแห่ง กล่าวว่า ใบเซียมซี ส่วนใหญ่จะปรากฏในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เช่น โบสถ์ วิหาร ศาลเจ้า โดยได้ร้อยกรองเป็นกลอนสุภาพ ประมาณ ๔-๖ บท มีความไพเราะ เนื้อหาประกอบด้วยคำทำนาย คำชี้แนะ คำเตือน คำสั่งสอนในเชิงปรัชญาทางศาสนา
เซียมซีทุกใบแฝงด้วยปริศนาธรรมทั้งที่บอกตรงๆ และบอกแบบอ้อมๆ เนื้อหาในเซียมซีนั้น ในใบเดียวกันจะมีคำทำนายทั้งดีและไม่ดีปนกัน โชคดีเรื่องสุขภาพแต่จะไม่มีโชคลาภ จะให้กำลังใจ เพราะคนเมื่อมีความทุกข์มาก ก็จะไปเสี่ยงเซียมซี แรงอธิษฐาน ก็มาก สถานที่ศักดิ์สิทธิ์แต่ละแห่ง จำนวนเซียมซี และคำทำนายก็ไม่เหมือนกัน ที่เป็นเช่นนี้เพื่อให้เป็นทางเลือกสำหรับผู้มีความศรัทธาที่แตกต่างกัน เนื้อหาในเซียมซีนั้นไม่ได้ขึ้นอยู่กับหมายเลข มันอยู่ที่คนเสี่ยงว่าจะได้หมายเลขอะไร
จากประสบการณ์บวชเป็นพระมานั้น พบว่า คำทำนายใน เซียมซีนั้นคนเชื่อครึ่งไม่เชื่อครึ่ง เฉพาะในส่วนคำทำนายก็ทำนายไว้แบบห้าสิบห้าสิบอยู่แล้ว แต่ในส่วนของคติธรรมคำสอนนั้นคนต้องเชื่อเกือบเต็มร้อย เพราะคติธรรมที่คัดใส่ลงไปในนั้นเป็นสัจธรรม โดยได้นำคติธรรมจากพระที่มีชื่อเสียงและมีคนนับถือศรัทธามากๆ มาพิมพ์ ส่วนการทิ้งใบเซียมซีที่มีคำทำนายไม่ดีนั้น ไม่ได้หมายความว่าจะทำให้ผู้นั้นเป็นไปตามคำทำนาย แต่เป็นเพราะสัญชาตญาณคนเรามากกว่า เมื่อรู้ว่าอะไรเป็นของไม่ดีก็จะไม่เก็บไว้กับตัว
"จริงๆ แล้ว คำนายในเซียมซีไม่ได้สอนให้คนงมงาย แต่เป็นการเสี่ยงทายเพื่อปลูกฝังกำลังใจให้กล้าแข็งขึ้น รวมทั้งเป็นเครื่องเตือนใจไม่ให้ประมาทเลินเล่อ ซึ่งเป็นสิ่งที่กระทำสืบต่อกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นเครื่องเตือนสติได้ดียิ่งกว่าคำพูดของผู้รู้เสียอีก" อาจารย์ธรรมจักร กล่าว พร้อมทั้งให้คำแนะนำสำหรับผู้นิยมเสี่ยงเซียมซี ว่า
สถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่งเสี่ยงเซียมซีใบเดียว ก็น่าจะเพียงพอแล้ว บางคนเสี่ยงได้ใบที่มีคำทำนายไม่ดีแต ่ก็พยายามที่จะเสี่ยงจนให้ได้ใบที่ดีนั้นไม่ถูกต้อง เพราะขึ้นชื่อว่าการเสี่ยงทายกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้ว ภายในหนึ่งวันสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่ง จะเสี่ยงทายได้เพียงครั้งเดียว ถ้ามากกว่านั้นไม่ถือว่าเป็นการเสี่ยงทาย ใบที่ ๒ ใบที่ ๓ ไม่ถือว่าเป็นการเสี่ยงทายแล้ว
ส่วนการเสี่ยงทายเซียมซีนั้นควรจะ กราบพระทำบุญให้เสร็จก่อน เพื่อชำระจิตใจให้สะอาดและ สร้างบุญบารมี จากนั้นจึงเสี่ยงเซียมซี อย่างไรก็ตามเป็นเรื่องที่น่าแปลกว่า เมื่อเปรียบเทียบระหว่างตู้ทำบุญปิดทองกับตู้ทำบุญใบเซียมซีนั้น จากสถิติของวัดพระพุทธบาท จ.สระบุรี พบว่ามีเงินทำบุญมากกว่าตู้ทำบุญปิดทอง อาจารย์ธรรมจักร ได้ให้เหตุผลไว้อย่างน่าคิดว่า
"ผลของการทำบุญเป็นสิ่งที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต อาจจะต้องใช้เวลาเป็นเดือน เป็นปี หรืออาจจะต้องรอเป็นชาติ แต่การเสี่ยงเซียมซีนั้นรู้ผลทันที ส่วนจะเป็นจริงหรือไม่นั้นเป็นอีกเรื่องหนึ่ง"