ปัจจุบันพื้นที่พรุควนเคร็งขาดระบบการเฝ้าระวังคุณภาพอากาศและการตรวจวัดระดับมลพิษทางอากาศอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้เนื่องจากสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศแบบถาวรมีข้อจำกัดในด้านการลงทุนและค่าดำเนินการสูง จากปัญหาที่เกิดขึ้นการใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์จึงเป็นวิธีหนึ่งที่สามารถนำมาใช้เพื่อลดข้อจำกัดของการตรวจวัดและเพิ่มความสามารถในการเฝ้าระวังคุณภาพอากาศ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อพัฒนาและจัดทำฐานข้อมูลการระบายมลพิษทางอากาศจากกรณีไฟป่าพรุควนเคร็ง 2) เพื่อประเมินคุณภาพอากาศโดยใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ AERMOD และ CALPUFF และ 3) เพื่อจัดทำแผนที่การระบายมลพิษทางอากาศและแผนที่เสี่ยงภัยมลพิษทางอากาศจากหมอกควันไฟป่า ประกอบด้วยวิธีดำเนินการวิจัย 4 ขั้นตอน คือ 1) จัดทำและพัฒนาฐานข้อมูลการระบายมลพิษจากไฟป่าพรุควนเคร็งในปี พ.ศ. 2546 – พ.ศ. 2555 2) ประมวลผลด้วยแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ในกรณีที่เลวร้ายที่สุด (Worst Case Analysis) 2 กรณี สำหรับกรณีรายวันและรายเดือนเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศ 3) ประเมินผลกระทบคุณภาพอากาศจำแนกความเสี่ยงตามดัชนีคุณภาพอากาศ และ 4) วิเคราะห์ความคลาดเคลื่อนของแบบจำลอง ผลการศึกษาพบว่าปริมาณรวมของค่าการระบายมลพิษจากการเกิดไฟป่าพรุควนเคร็งช่วงระยะเวลา 10 ปี ประกอบด้วย ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM2.5) เท่ากับ 218 Mg ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM10) เท่ากับ 283 Mg ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) เท่ากับ 5,032 Mg ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) เท่ากับ 17 Mg ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) เท่ากับ 54 Mg ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) เท่ากับ 37,657 Mg แอมโมเนีย (NH3) เท่ากับ 61 Mg มีเทน (CH4) เท่ากับ 498 Mg สารอินทรีย์ระเหยง่ายที่ปราศจากมีเทน (NMVOC) เท่ากับ 168 Mg ผงฝุ่นเขม่าดำ (Black Carbon) เท่ากับ 14 Mg และคาร์บอนอินทรีย์ (Organic Carbon) เท่ากับ 103 Mg และปี พ.ศ. 2553 เป็นปีที่มีปริมาณการระบายมลพิษมากที่สุด ซึ่งจากการประมวลผลด้วยแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ในมลพิษทางอากาศ 5 ชนิด คือ PM2.5 PM10 CO SO2 และ NO2 พบว่าค่าความเข้มข้นที่ได้จากแบบจำลอง AERMOD และ CALPUFF สำหรับกรณีเลวร้ายที่สุดรายเดือนส่วนใหญ่มีค่าความเข้มข้นไม่เกินเกณฑ์มาตรฐาน ยกเว้นแบบจำลอง CALPUFF มีค่าความเข้มข้นของ PM10 ใกล้เคียงเกณฑ์มาตรฐาน และ PM2.5 เกินเกณฑ์มาตรฐาน สำหรับกรณีเลวร้ายที่สุดรายวัน พบว่า ค่าความเข้มข้นของมลพิษทางอากาศที่คาดการณ์ได้จากแบบจำลอง AERMOD เกินเกณฑ์มาตรฐาน 2 ชนิด คือ PM2.5 และ PM10 และแบบจำลอง CALPUFF มีค่าความเข้มข้นเกินเกณฑ์มาตรฐานทุกชนิด ยกเว้น SO2 นอกจากนี้จากการประเมินผลกระทบคุณภาพอากาศโดยแบ่งระดับตามค่าดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index: AQI) พบว่าพื้นที่ป่าพรุควนเคร็งมีระดับค่า AQI คือ 51-100 ซึ่งอยู่ในช่วงคุณภาพอากาศปานกลาง บริเวณที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการได้รับผลกระทบจากมลพิษทางอากาศ คือ บ้านนาดอน บ้านควนยาว และบ้านท่ามุด โดยความคลาดเคลื่อนของแบบจำลองเป็นไปตามการเปลี่ยนแปลงของลักษณะพืชปกคลุมในพื้นที่ศึกษาประมาณ -6 ถึง 11 เท่า