คำแนะนำการเตรียมตัวไปแสวงบุญสักการะสังเวชนียสถานในอินเดียและเนปาล
1. เตรียมใจ
การไปอินเดียถือว่าเป็นการไปแสวงบุญในฐานะชาวพุทธที่ต้องการสักการะและบูชาคุณพระพุทธเจ้า ในสถานที่ที่พระพุทธองค์ได้ทรงตรัสไว้ว่า เมื่อสิ้นพระองค์ไปแล้ว ชาวพุทธจะสามารถระลึกถึงพระองค์ได้ในสถานที่ต่างๆ ดังนี้
สถานที่ประสูติ ที่ลุมพินี (ปัจจุบันอยู่ในเนปาล)
สถานที่ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่พุทธคยา
สถานที่ทรงแสดงปฐมเทศนา ที่สารนาถ และ
สถานที่ทรงดับขันธ์ปรินิพพาน ที่กุสินารา ดังนั้นการไปสักการะสถานที่ดังกล่าวเหล่านี้ ถือว่าไประลึกถึงองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าและให้เกิดสติ ปลงธรรมสังเวชว่าทุกอย่างย่อมมีเหตุ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วดับไป เป็นของธรรมดา ในฐานะชาวพุทธจึงถือเป็นการไปสักการะพระพุทธองค์ที่ตรงจุดที่สุด ณ สถานที่จริง เป็นการตามรอยพระพุทธบาทในดินแดนพุทธภูมิ ทั้งนี้ เป็นที่ยอมรับกันว่าในฐานะพุทธมามะกะ ควรหาโอกาสไปสักครั้งหนึ่งในชีวิต
นอกจากสำหรับตนเองแล้ว หากมีโอกาสได้พาบิดามารดาไปสักการะสังเวชนียสถานทั้ง 4 แห่งได้ ก็ถือว่าเป็นบุญกุศลที่สมควรทำเป็นอย่างยิ่ง ถือเป็นการตอบแทนพระคุณของบิดามารดาที่ได้เลี้ยงดูเรามา อย่างไรก็ดี ต้องคำนึงถึงโอกาส เวลา ความพร้อมของร่างกายและสุขภาพของบิดามารดาด้วยว่าพร้อมที่จะไปหรือไม่
2. เตรียมกาย
การเดินทางไปแสวงบุญโดยปรกติใช้เวลา ประมาณ 10-13 วัน เดินทางโดยเครื่องบินจากกรุงเทพฯ ไปลงที่กัลกัตตา และนั่งรถบัสไปยังสังเวชนียสถานทั้ง 4 แห่ง ทั้งในอินเดียและเนปาล ซึ่งเวลาในการเดินทางโดยรถยนต์นั้นนาน บางช่วงเดินทางทั้งวัน การเตรียมสุขภาพให้พร้อมจึงเป็นเรื่องที่สำคัญ ผู้ที่มีโรคประจำตัวควรหารือแพทย์ว่าจะสามารถเดินทางไกลได้หรือไม่ หรือหากเดินทางได้ ก็ควรเตรียมยาประจำตัวและสมุดสุขภาพเป็นภาษาอังกฤษไปด้วย เผื่อกรณีฉุกเฉิน จะได้มีข้อมูลสุขภาพที่ถูกต้อง การเตรียมกายเป็นเรื่องสำคัญ ซึ่งต้องตระหนักว่าท่านต้องสามารถช่วยตัวเองได้ในระดับหนึ่ง หากเป็นผู้สูงอายุ แม้จะมีคนดูแลแต่ก็ต้องสามารถดูแลตัวเองได้ ท่านที่ทราบว่าแพ้อะไร ก็ควรเตรียมยารักษาโรคนั้นไปด้วย รวมทั้งสุขภัณฑ์พกพาประจำตัวที่ท่านต้องใช้ในระหว่างการเดินทาง เพื่อรักษาความสะอาด รวมทั้งเสื้อผ้าที่เหมาะสมสำหรับการไปแสวงบุญ ทั้งนี้ ช่วงฤดูการแสวงบุญจะอยู่ในช่วงอากาศหนาว จึงต้องเตรียมเสื้อผ้าและอุปกรณ์ต่างๆ ให้พร้อม
3. เตรียมข้อมูล
เมื่อตัดสินใจว่าจะไปแสวงบุญ และได้เตรียมตัวเตรียมกายแล้ว สิ่งที่ต้องทำก็คือหาข้อมูลของการเดินทาง ข้อมูลบริษัททัวร์ที่จะใช้บริการซึ่งก็หาไม่ยากนักจากอินเตอร์เน็ต รวมทั้งจากบริษัทการบินไทยซึ่งจัดเที่ยวบินตรงพิเศษ ในช่วงฤดูแสวงบุญระหว่างเดือนตุลาคมถึงมีนาคม ของทุกปี และการบินไทยก็จัดทัวร์เอื้องหลวงสำหรับการไปแสวงบุญโดยเฉพาะด้วย
สังเวชนียสถานที่คนนิยมไปเริ่มต้นการแสวงบุญอยู่ที่มหาเจดีย์พุทธคยา ซึ่งเป็นที่ตั้งของต้นพระศรีมหาโพธิ์ซึ่งพระพุทธเจ้าตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และมีวัดไทยแห่งแรกในต่างประเทศคือวัดไทยพุทธคยา ซึ่งบริษัททัวร์นิยมจัดให้ผู้แสวงบุญไปพักที่วัดนี้ พุทธคยานี้อยู่ในรัฐพิหารซึ่งอยู่ในเขตอาณาของสถานกงสุลใหญ ณ เมืองกัลกัตตา ในส่วนของสารนาถ สถานที่ปฐมเทศนาและกุสินารา สถานที่ปรินิพพาน อยู่ในรัฐอุตตระประเทศซึ่งอยู่ในเขตอาณาของสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงนิวเดลี ดังนั้น หากผู้แสวงบุญต้องการติดต่อหน่วยงานในระหว่างแสวงบุญก็สามารถติดต่อ สกญ. ณ เมืองกัลกัตตา และ สอท. ณ กรุงนิวเดลีได้
ในปัจจุบันมีวัดไทยตามเมืองต่างๆ ในเส้นทางแสวงบุญมากกว่า 12 วัด บริษัททัวร์ที่คิดราคาถูก มักนิยมจัดให้ผู้แสวงบุญพักค้างคืนที่วัด ในขณะที่บริษัทที่คิดราคาสูงจะจัดที่พักในโรงแรม ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้แสวงบุญว่าจะเลือกแบบใด
4. เตรียมเดินทาง
การเตรียมการเดินทางก็คือการเตรียมสัมภาระ เสื้อผ้า อุปกรณ์ต่างๆ รวมทั้งยารักษาโรค ซึ่งมีข้อแนะนำ ดังนี้
นำเสื้อผ้าที่เหมาะสมกับการเดินทางโดยรถยนต์และที่ใส่สบายเหมาะสำหรับการปฏิบัติธรรม
เสื้อผ้าสำหรับอากาศหนาว
อย่านำของมีค่าติดตัวไป
เตรียมยารักษาโรคประจำตัวและของใช้ส่วนตัว
เตรียมนาฬิกาปลุกส่วนตัวไปด้วยเพราะส่วนใหญ่ต้องเดินทางเช้าตรู่
เตรียมเงินไปให้เหมาะสมและพอดีกับการเดินทาง 10 วันรวมทั้งสำหรับการทำบุญตามวัดต่างๆ ซึ่งหากเป็นวัดไทย สามารถทำบุญด้วยเงินไทยหรือเงินเหรียญสหรัฐฯได้ นอกนั้นเป็นเงินรูปีอินเดีย
มือถือควรขอใช้บริการโทรระหว่างประเทศ หรือมาซื้อซิมของอินเดียใช้โทรกลับประเทศไทย
หนังสือเดินทางควรเก็บรักษาให้ดีและถ่ายเอกสารทำสำเนาไว้
5. การเตรียมพร้อมระหว่างการเดินทาง
ในระหว่างการเดินทาง สิ่งที่ท่านจะต้องเจอ มีดังนี้
ความไม่สะอาดของสถานที่และสิ่งของในระหว่างการเดินทาง จึงควรเตรียมสุขภัณฑ์ทำความสะอาดส่วนตัวไปด้วย
การดื่มน้ำควรซื้อที่เป็นขวดที่มีมาตรฐานหรือที่เป็นกระป๋องเท่านั้น
อาหารควรเป็นอาหารที่ทัวร์แนะนำเท่านั้น
คนขายของข้างทางที่จะคะยั้นคะยอให้ซื้อของ ควรต่อรองราคาเท่าที่จะทำได้
อย่าออกนอกกลุ่มหรือเส้นทางโดยลำพัง หากเกิดปัญหาต่างๆ ให้รีบแจ้งหัวหน้าทัวร์
การเดินทางไปตามสังเวชนียสถานเป็นการเดินทางที่ยาวนานระหว่างจุดหมาย และระหว่างทางก็มักจะไม่มีจุดจอดรถที่เหมาะสมมากนัก ยกเว้นวัดไทย ห้องน้ำอาจไม่สะอาดเท่าที่ควร ผู้แสวงบุญจึงควรทำใจและเตรียมพร้อมสำหรับการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า โดยปรึกษาหัวหน้าทัวร์ทุกการเดินทางระหว่างวัน
การพักในวัดไทย ควรรักษากริยา มารยาทและสำรวมเพราะอยู่ในเขตวัด และรักษาความสะอาดให้กับสถานที่ทุกครั้ง
ในกรณีที่เกิดไม่สบาย ให้แจ้งหัวหน้าทัวร์หรือพระธรรมทูต และในวัดไทยเช่นวัดไทย กุสินารา เฉลิมราชย์จะมีคลีนิครักษาพยาบาลด้วย ซึ่งสามารถรักษาโรคทั่วไปได้
กรณีหนังสือเดินทางหาย ต้องติดต่อสถานกงสุลใหญ่ ณ เมืองกัลกัตตา ในช่วงขากลับจากแสวงบุญ ให้ออกเอกสารเดินทางกลับประเทศจึงจะสามารถเดินทางกลับได้