ดังเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่าในเขตพื้นที่ทางภาคเหนือของไทย พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสลับซับซ้อนกัน มีอากาศหนาวเย็น เหมาะสมแก่การเพาะปลูกพืชบางชนิดที่ชอบอากาศหนาว และยังเป็นที่อยู่อาศัยของหมู่บ้านชาวเขาต่างๆ แต่เดิมนั้นชาวเขามีความเป็นอยู่ที่แร้นแค้น มีการเพาะปลูกฝิ่นเป็นจำนวนมาก ซึ่งสร้างปัญหาการทำลายป่าไม้จากการทำไร่เลื่อนลอย และที่สำคัญคือปัญหายาเสพติดที่แพร่หลายจากชุมชนชนบทไปสู่เมืองและกลายเป็นปัญหาที่สำคัญของประเทศในยุคนั้น ก่อนที่จะมีการจัดตั้งมูลนิธิโครงการหลวงขึ้นนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเสด็จพระราชดำเนินไปยังหมู่บ้านชาวเขาในที่ต่างๆ ทรงพบเห็นปัญหาที่เกิดขึ้นมากมาย จึงได้ทรงสนับสนุนงานวิจัยไม้ผลเมืองหนาว โดยได้พระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์จำนวน ๒ แสนบาท สนับสนุนงานวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ที่ดอยปุย จังหวัดเชียงใหม่ (ปัจจุบันเรียกว่า สวนสองแสน) พร้อมทั้งทรงพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ ให้คณะทูตานุทูตพิจารณาให้ความช่วยเหลือ อันเป็นผลให้หลายประเทศให้ความสนใจช่วยเหลือในด้านต่าง ๆ และได้จัดส่งพันธุ์ไม้นานาชนิดมาให้ทดลองปลูก โครงการหลวงจึงเกิดขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๑๒ เป็นต้นมา(มูลนิธิโครงการหลวง : 2534)